شما وقتی فرزندتان را در حال بازیهای آنلاین میبینید چه عکسالعملی نشان میدهید؟ احتمالا نگران شوید یا آنها را از انجام این بازیها منع کنید. بدیهی است انجام هر کاری توسط کودکان که از حالت اعتدال خارج شود و مخل فعالیتهای عادیشان شود، توصیه نمیشود، اما گاهی نگرانی یا ترس شما از فعالیتهای فرزندتان، ناشی از باورهای عام با کلیشههای گذشته است. ما عادت کردهایم که هر بچه سالم را در حال انجام فعالیتهای فیزیکی و بازیهای سنتی ببینیم. بنابراین دیدن اینکه، کودکان در حال تعامل با یک دستگاه الکترونیکی (موبایل، لپتاپ، کنسول بازی) هستند، میتواند باعث ایجاد ترس و نگرانی در هر والدی شود.
جالب است بدانید امروزه حدود ۲/۵ میلیارد نفر در سراسر جهان در حال انجام بازیهای آنلاین هستند و برخلاف تصور عامه مردم، پژوهشگران اعلام کردهاند، اگر این بازیها متناسب با سن کودک و هدفمند انتخاب شوند، اتفاقا مزایایی را هم برای رشد ذهنی کودک خواهند داشت.
معمولا والدین به جای فواید بازیهای آنلاین، روی ضررهای بالقوهی آن تمرکز کرده و آن را کاری وقتگیر و بیفایده میدانند. بهتر است قبول کنیم که بازیهای آنلاین قسمتی از زندگی کودکان در دنیای مدرن هستند. اگر از فواید بازیهای موبایلی آنلاین آگاه باشید، آنها میتوانند به ابزارهایی قدرتمند تبدیل شوند که به کودکان در به دست آوردن مهارتهایی خاص کمک میکنند. در این مقاله به فواید و مزایای انجام بازیهای آنلاین برای بچهها میپردازیم، البته دقت کنید این نتایج زمانی حاصل میشود که کودک بهاندازه و مناسب بازی کند نه افراطی و بیرویه! با ما تا انتهای این مطلب، همراه باشید.
۱-یادگیری حل مسئله، نتیجه بازیهای آنلاین مفید برای کودکان
در قلب هر بازی آنلاین یا آفلاین یک چالش وجود دارد. بسیاری از بازیها (از معماها و رازها، تا مدیریت شهرهای مجازی یا امپراطوریها) به بچهها این فرصت را میدهند که مشکلی را حل کرده و برای یافتن راهحل تلاش کنند. برخی از محققان میگویند کودکانی که بازیهای موبایلی مناسبی را انجام میدهند در سه زمینه پیشرفت میکنند: برنامهریزی، سازماندهی و تفکر انعطافپذیر. در واقع بازیهای آنلاین به رشد مهارتهای کودک مثل مهارت حل مسئله، کمک میکنند. اهمیت مهارت حل مسئله در کودکان به اندازهای است که در کتابهای فرزندپروری، روی آن، تاکید ویژهای میشود. این بار که کودکتان در حال انجام بازی آنلاین است به فعالیتهای او توجه کنید. متوجه میشوید که او باید جستجو کند، نقشه بریزد و راههای مختلفی را برای رسیدن به نتیجه امتحان کند در نتیجه به صورت ناملموس، حل مسئله را میآموزد.
۲-ایجاد علاقه در کودکان نسبت به فرهنگ و تاریخ، فایده مهم بازیهای آنلاین
محتوای بعضی از بازیهای موبایلی آنلاین میتواند کودکان را تشویق کند که کتاب بخوانند و درباره مسائل مختلف تحقیق کنند. ممکن است انجام دادن بعضی از بازیهای موبایلی آنلاین، علاقه کودک به تاریخ جهان، جغرافیا، فرهنگهای باستانی و روابط بینالمللی را تحریک کند. البته نباید نقش والدین در این زمینه را دست کم گرفت. زمانی که بچهها والدینی دارند که به آنها کمک میکنند یک بازی را به منبعی برای یادگیری تبدیل کنند و درباره مفاهیم بازی کتاب بخوانند، ویدیوهای آموزشی تماشا کنند و موزههای مرتبط را ببینند. اگر سن فرزند شما زیر ۷ سال است و به موضوعات تاریخی علاقه نشان میدهد، پیشنهاد میکنیم قسمت ۲۴ فصل پنجم خرگوشهای آفتابی را از اپلیکیشن ویدزی، برای آموزش مفهوم موزه و قوانین آن در اختیار او قرار دهید.
۳-افزایش مهارت اجتماعی، مزیت بازیهای آنلاین چندنفره
خیلی از اوقات، والدین، دغدغه رشد و پرورش مهارتهای اجتماعی فرزندشان را دارند. در مقاله «چگونه کودک اجتماعی تربیت کنیم» به طور مفصل در این باره صحبت کردیم اما آیا بازیهای آنلاین مهارتهای اجتماعی کودک را تضعیف میکنند؟ برخلاف والدین، کودکان انجام بازیهای آنلاین را شکلی از برقراری ارتباط اجتماعی در دنیای مدرن، در نظر میگیرند. در نظر کودکان، بازیها موجب جدا شدنشان از جمع بچهها یا انزوای آنها نمیشود، بلکه یک موضوع مشترک برای پیدا کردن دوست و صحبت با آنها به حساب میآیند.
در واقع بازیهای آنلاین، به بچهها فرصت باهم بودن را میدهند و فعالیتی گروهی در نظر گرفته میشوند. در تحقیقات مشخص شده است که پسربچهها بیشتر از دخترها با گروه دوستانشان به شکل آنلاین یا حضوری بازیهای کامپیوتری انجام میدهند. تقریبا یک سوم کودکانی که بازی آنلاین انجام میدهند، میگویند که دلیل بازی کردنشان این است که بتوانند، آن بازی را به دوستانشان آموزش دهند. بیشتر بحثها و صحبتهایی که بین کودکان (مخصوصا پسربچهها) انجام میشود در خصوص پیمودن یک مرحله خاص و نحوه انجام تکنیکها و فنون خاص است. بعضی از بچهها حتی به واسطه اطلاعاتی که درباره حل مشکلات در بازیهای آنلاین دارند، میتوانند محبوبیت زیادی بین همسن و سالهای خود کسب کنند.
دقت کنید استفاده زیاد و شدید از هر تکنولوژی خاص میتواند تاثیری منفی بر مهارتهای اجتماعی افراد داشته باشد. پس اگر فرزند شما بیش از حد با بازیها درگیر شود، ممکن است مثلا در زمینه پیدا کردن یک بحث مشترک برای صحبت با همسالانش پیشرفت کند، اما یاد نمیگیرد احساسات بقیه افراد را درک کنند. در این شرایط ارتباط او محدود شده و کمکم منزوی میشود پس بهتر است مدت زمان استفاده کودکان از موبایل را کنترل کنید.
۴- یادگیری رقابت سالم، فایده بازیهای آنلاین مسابقهای
یادگیری رقابت کردن سالم برای رشد روانی کودکان لازم است. بچهها باید موقعیتهای مختلفی برای رقابت در اختیار داشته باشند تا شیوه درست انجام این کار را بیاموزند. در طی یک تحقیق که بر روی کودکان انجام گرفت، بسیاری از بچهها عنوان کردند که رقابت و برنده شدن اصلیترین دلیل جذابیت بازیهای آنلاین برای آنها است.
تعدادی از اپلیکیشنهای بازی آنلاین با فراهم کردن محیطی امن برای رقابت کردن و پیشرفت بچهها، میتوانند بهترین موقعیت برای آموزش این مهارت باشند. به طور مثال در اپلیکیشن همبازی، علاوه بر اینکه صدها بازی متنوع برای کودکان وجود دارد، هر هفته نیز، مسابقهای بین بچهها برگزار شده و برنده اعلام میشود. در این برنامه کاربردی، آموزش و تفریح سالم به صورت توامان برای کودکان فراهم میشود و نظارت تمام وقت کارشناسان روی ارتباط بچهها با یکدیگر، خیال والدین را آسوده میکند.
۵- تجربه مدیریت، نتیجه انجام بازیهای آنلاین برای کودکان
زمانی که بچهها به شکل گروهی یک بازی آنلاین خاص را انجام میدهند، معمولا بر اساس مهارتها و ویژگیهایی که هر یک دارا هستند، در موقعیتهای مختلف نقشهای رهبری یا اطاعت را برمیگزینند. پژوهشی در این زمینه مشخص کرده است بچههایی که بازی آنلاین گروهی انجام میدهند مهارتهای رهبری مختلفی مانند مجاب کردن و انگیزه بخشیدن به دیگران را بهتر یاد میگیرند. در فضای بازیهای موبایلی آنلاین، معمولا توالی سنی یا جنسیت و سایر کلیشهها، اهمیتی ندارند و کودکان به سرعت میتوانند با تقویت مهارتهای خود، رهبری گروههای بازی را بر عهده بگیرند.
۶- فرصتی برای تعامل خانوادگی بیشتر مزیت برجسته بازیهای آنلاین گروهی
احتمالا شما نیز به عنوان یک والد، در موقعیتی قرار داشتهاید که فرزندتان کار با یک دستگاه را بهتر از شما بلد بوده است. حتما در این مواقع متوجه شدهاید که بچهها چقدر از توضیح مراحل انجام یک فعالیت مرتبط با فناوری لذت میبرند. این لحظات، فرصتی برای برعکس کردن نقش والد-فرزند است. بنابراین میتوانید در حین انجام بازیهای آنلاین، فرزندتان را همراهی کنید. در مقاله «اهمیت بازی والدین با کودکان» این موضوع را مفصل توضیح دادیم که بازی کردن با بچهها باعث میشود رابطه صمیمیتری بین کودکان و والدین شکل بگیرد و ارتباط برقرار کردن آسانتر شود. بچهها در طول بازی، موفقیتها و شکستهایشان را با شما شریک میشوند و میتوانید برای مدتی به دنیای آنها پای بگذارید.
۸- آموزش مدیریت زمان به کودک با ایجاد قوانین برای بازیهای آنلاین
در نظر گرفتن قوانینی برای بازی آنلاین کودکان، موقعیتی مناسب در زمینه آموزش مدیریت زمان به کودکان است. بچهها در صورت وجود مقرراتی در رابطه با این نوع تفریحات، یاد میگیرند زمان خود را برای انجام کارهای مختلف تنظیم کنند و آمادگی لازم را برای پذیرش پیامدهای رعایت نکردن قوانین، کسب کنند. به طور مثال وقتی قانون بازی نکردن قبل از تمام شدن تکالیف را در خانه تصویب کرده و مجازات این کار را کم شدن زمان استفاده از لپتاپ برای بازی تعیین میکنید، فرزند شما متوجه میشود چطور زمانش را برای انجام کارها و تفریحاتش مدیریت کند. همچنین در صورت رعایت نکردن این قانون او میداند چه پیامدی در انتظارش است و مسئولیت آن را میپذیرد. به طور مثال میپذیرد که از زمان بازی بعدی او میزان زیادی کسر شود و در اینباره اعتراض و مقاومت نمیکند. مطالعه مقاله «قوانین استفاده از موبایل برای کودکان» در این زمینه به شما کمک میکند.
۹- ارتقای مهارت شناختی بچهها با بازیهای فکری آنلاین
وقتی کودکی در حال انجام بازی آنلاین است، صرفا به مانیتور یا صفحه گوشی خیره نشده است. بازیهای آنلاین باعث رشد و پرورش ذهن بچهها میشوند. برای انجام یک بازی، کودکان باید فعالیت بینایی، شنیداری و بدنی خود را هماهنگ کنند. همچنین انجام بازی آنلاین معمولا به حافظه دیداری و شنیداری نیاز دارد. بازیکن ملزم به خواندن یا گوش دادن دستورالعملهایی برای ادامه بازی است. از اینرو، نیاز به یادآوری آنها در فرایند بازی کردن، در تقویت حافظه کودکان موثر است.
بازیهای هیجانی یا فکری آنلاین میتوانند توجه کودک را در تمام مدت بازی به خود جلب کنند. مثلا در بازی رنگ و همرنگ در اپلیکیشن همبازی، تشخیص سریع تغییر رنگ و عکسالعمل بهموقع، باعث بهبود تمرکز در کودکان میشود یا در بازی نینجای قهرمان اپلیکیشن همبازی، کودک باید پس از هر بار شکست راه جدیدی را امتحان کند و استراتژی درست برای پرش و جمعآوری سکهها و ستارهها را پیدا کند. این سبک از بازیهای استراتژیک باعث میشوند بازیکنان از مهارت برنامهریزی خود استفاده کنند تا دشمن را شکست دهند و با بقیه افراد همکاری کنند تا برنده شوند.
به طور کلی میتوان گفت بازیهای آنلاین در صورت استفاده متعادل و انتخاب درست، با به چالش کشیدن ذهن و فعال نگهداشتن مغز کودکان، در بهبود فعالیتهای شناختی آنها مفید خواهند بود. در مقاله «بازیهای شناختی کودکان» به معرفی بازیهای بیشتری در این حوزه پرداختهایم.
۱۰- بهبود عملکرد تحصیلی کودک یکی از فواید بازیهای تمرکزی آنلاین
کمی بعد از ورود بازیهای آنلاین کودکان به فروشگاههای مجازی اپلیکیشنهای موبایل، کارشناسان دیجیتال و روانشناسان کودک، تحقیقاتشان درباره اینکه چطور بازیهای آنلاین میتوانند در عملکرد تحصیلی کودکان تاثیر بگذارند را آغاز کردند. در ابتدا تصور میشد که بازیهای آنلاین باعث پسرفت کودکان در حوزههای تحصیلی میشود اما با گذشت زمان مشخص شد، انتخاب هدفمند بازیهای آموزشی و مدیریت میزان استفاده کودکان از آنها، میتواند باعث رشد چندجانبه عملکرد تحصیلی بچهها در مدرسه شود.
بهبود مهارتهای ریاضی، خواندن و نوشتن، یادگیری الفبا و رنگها و مهارتهای مشابه این موارد، از جمله تاثیرهای مثبت بازیهای آنلاین آموزشی برای کودکان است. در حال حاضر در بعضی مناطق دنیا، مدرسههایی تشکیل شدهاند که با استفاده از بازیهای مختلف، درسها را به دانشآموزان یاد میدهند. مثلا مدرسه کوئست یکی از پیشگامان در این زمینه است. در این مدرسه، در هر ترم دانشآموزان با سازندههای بازیها همکاری میکنند تا بازی خاصی برای ارتقای یک مهارت ساخته شود. معمولا مهارتهایی از طریق بازیها به دانشآموزان آموزش داده میشود که تدریس آنها به صورت سنتی مشکل است. در این مدرسه مدل نمرهدهی نیز متفاوت شده است و براساس عملکرد بچهها در بازیها، درجههای مختلفی به آنها داده میشود. پژوهشها نشان دادهاند که دانشآموزان کلاس هشتم در این مدرسه، دو برابر دانشآموزان سال اول و دوم دانشگاه، میتوانند از تفکر منتقدانه، حل مسئله و تفکر انتزاعی استفاده کنند. بنابراین به نظر میرسد این رویکرد منطبق با بازی برای دانش آموزان مفید بوده است.
اگر فرزند شما برای انجام تکالیف یا رفتن به مدرسه مقاومت میکند، میتوانید با انجام این بازیهای آموزشی، یادگیری مطالب درسی را برای او جذاب کنید. همچنین مقاله «با بچههای بیعلاقه به درس چه رفتاری داشته باشیم؟» به شما راهکارهای دیگری را در این زمینه ارائه میدهد.
اثرات بازیهای آنلاین بر کودکان به میزان انجام آن بستگی دارد
هر وسیلهای، بر اساس استفادهای که از آن میشود، میتواند دارای فایده یا ضرر برای مصرف کنندگانش باشد. به طور مثال بخاری هم میتواند موجب گرم شدن افراد و محافظت در برابر سرما شود و هم میتواند موجب گاز گرفتگی و مرگ انسانها شود. بازیهای موبایلی آنلاین، دارای منفعت و ضرر توامان برای کودکان هستند. بررسی بازیهای آنلاین از جوانب مختلف علمی و روانشناسی، به والدین کمک میکند که فعالیتهای مناسبی برای اوقات فراغت کودک انتخاب کنند. همچنین به معلمان در راستای به دست آوردن ابزارهایی نو برای تدریس و به تولیدکنندگان بازیها در ساخت بازیهای آموزنده، کمک میکند.
بازیهای آنلاین موبایلی میتوانند نوعی سرگرمی هدفمند برای بچهها باشند. اگر تصمیم دارید از فواید نام برده شده در این مقاله استفاده کنید و فرزندتان را در فرآیند انتخاب بازیهای مناسب سنشان راهنمایی کنید، بهتر است نظرات کارشناسان دیجیتال و روانشناسان را درباره آن بازی بخوانید. همچنین صحبت با سایر والدین دغدغهمند در تصمیمگیری برای این که بازی چقدر و چه زمانی انجام شود، مفید است.
انجام بازیهای آنلاین توسط کودکان با رعایت اعتدال و اعمال نظارت و محدودیت از سمت والدین، میتواند راهی سرگرمکننده برای گذراندن زمان و یادگیری چیزهای جدید باشد. اپلیکیشن های نظارتی والدین نیز میتواند در زمینه نظارت بر فعالیت فرزندتان در فضای مجازی و استفاده از موبایل، مفید و کاربردی واقع شود.
شما موافق بازیهای آنلاین برای کودکان هستید؟ آیا بازی آنلاینی را که مناسب کودکان است، میشناسید؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
گلنار رضازاده هستم بازی درمانگر و روان درمانگر کودک، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه خوارزمی تهران. از سال ۱۳۹۴ به صورت تخصصی در حوزه بازیدرمانی، آموزش مهارتهای زندگی کودک، فرزند پروری و مدیریت استرس والدین مشغول به کار بودهام. باتوجه به اینکه محتوای حوزه کودک بسیار حساس و مهم است، تمامی منابع و مطالب تولید شده در بلاگ کیدزی را پیش از انتشار بررسی میکنم.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزههای بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارتهای زندگی به بچهها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کردهام. در تیم کیدزی بهعنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش میکنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغههای والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
مقاله خوبی بود ممنون فکر نمیکردم بازی های آنلاین برای بچه ها مفید هم باشه
بله اکثرا همین تصور رو دارن اما بازی های آنلاین هم فوایدی برای کودکان دارند که نباید ازشون غافل شد. خوشحالیم که مقاله براتون مفید بوده