اگر از والدین بپرسید که بیشتر از همه برای فرزندشان چه میخواهند، بسیاری از آنها خواهند گفت: «فقط میخوام بچم خوشحال باشه». در حالی که همه ما میدانیم که هر انسانی همه نوع هیجان را تجربه میکند و نمیتواند همیشه خوشحال باشد و این خواسته بسیار متناقض است. طبیعی است که کودکان احساس ناراحتی کنند، بداخلاق باشند یا منفی فکر کنند. این بخشی از رشد سالم و یادگیری مدیریت احساسات است اما افسردگی دوران کودکی چیزی فراتر از احساس غمگینی عادی است.
افسردگی در کودکان یک مشکل بهداشت روانی است که بر تفکر، خلقوخو و رفتار کودکان تاثیر میگذارد. کودکانی که افسردگی را تجربه میکنند اغلب نسبت به خودشان، موقعیت و آینده خود احساس منفی دارند. اگر افسردگی در کودکان برای مدت طولانی بدون درمان ادامه یابد، کودکان ممکن است از مدرسه عقب بمانند، اعتماد به نفس خود را از دست بدهند و بیشتر گوشهگیر شوند. به نظر میرسد قبل از هر چیز نیاز است والدین با علت افسردگی در کودکان آشنا باشند تا در حد امکان از بروز این مشکل در بچهها جلوگیری شود. در این مطلب تلاش میکنیم دلایل افسردگی در کودکان را بیان کنیم. با ما همراه باشید.
۱- تاثیر فرزندپروری در ابتلای کودک به افسردگی
در خانواده نقشهای گوناگونی وجود دارد که رفتارهای هر یک از آنها میتواند بر روی دیگران تاثیرگذار باشد. روحیه و رفتار هریک از اعضای خانواده گاهی بیش از عوامل دیگر میتواند بر روی کودکان تاثیر بگذارد. همین موضوع زمینه را برای بروز انواع اختلالهای روانی از جمله افسردگی را فراهم میآورد. همچنین نوع فرزندپروری والدین میتواند فرصتی برای بروز افسردگی در کودکان ایجاد کند. مثلا بر اساس پژوهشهای روانشناختی، توجه و تشویق والدین و القای حس ارزشمندی، از مهمترین عوامل ایجاد عزت نفس در کودکان است. در مقابل، دریافت حس بیارزشی از سوی والدین میتواند موجب بروز خود کمبینی و کمبود اعتمادبهنفس شود و این موضوع زمینه را برای بروز افسردگی فراهم میکند و به نوعی یکی از دلایل افسردگی در کودکان به حساب میآید.
۲- ژنتیک، عامل مهم بروز افسردگی در کودکان
پژوهشهایی که بر روی حیوانات، دوقلوها و خانوادهها انجام شده، نشان میدهد که عوامل ارثی و ژنتیکی نیز در بروز اختلالهای روانی در بچهها نقش دارند. پژوهشهایی که علت افسردگی در کودکان را دنبال میکنند، نیز این موضوع را تایید کردهاند. برای مثال پژوهشگران بیان میکنند: کودکانی که پدر یا مادر افسرده دارند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به اختلالات روانی و هیجانی مانند افسردگی قرار دارند. بنابراین اگر زمینه افسردگی در خانواده نزدیک کودک وجود دارد بهتر است به نشانههای رفتاری او در مواقع مختلف توجه بیشتری شود تا در صورت بروز افسردگی درمان به سرعت آغاز شود.
۳- بروز افسردگی در کودکان در اثر فشارهای روانی
در جهان امروزی، به طور شبانهروزی استرسهای زیادی به هر خانواده وارد میشود و کودکان از این موضوع مستثنی نیستند. عوارض استرس در کودکان بیشتر از چیزی است که تصور میکنید اتفاقاتی که کودکان هر روزه در معرض آن قرار میگیرند میتواند زمینه را برای افسردگی در کودکان فراهم کند. در واقع این اتفاقات به صورت مستقیم یا غیرمستقیم روی بچهها اثر میگذارند و به عنوان یکی از دلایل افسردگی در کودکان شمرده میشوند. دقت کنید بروز حوادث ناخوشایند و رنجآور در محیط اطراف هر کودکی میتواند عامل ایجاد فشار روانی و افسردگی برایش باشد. این موارد میتواند شامل مشکلات مالی و شغلی والدین، بیماری یا ضعف جسمانی اعضای خانواده، جدایی یا طلاق والدین و مرگ اطرافیان باشد.
۴- مشکلات جسمی یکی از علتهای افسردگی در کودکان
برخی از مشکلات جسمی نیز میتوانند در مجموعه دلایل افسردگی در کودکان جای بگیرند. برای مثال معلولیتها، اختلالات هورمونی و برخی تفاوتهای فیزیکی و ظاهری مثل چاقی از جمله عواملی هستند که در بروز افسردگی نقش دارند. همچنین از نظر بیولوژیکی، افسردگی با کمبود سطح ناقل عصبی سروتونین در مغز، اندازه کوچکتر برخی از نواحی مغز و افزایش فعالیت در سایر قسمت های مغز نیز مرتبط است.
۵- آزار جنسی علتی برای وقوع افسردگی در کودکان
تجربه آزار جنسی یا قلدری میتواند یکی از دلایل افسردگی در کودکان باشد. زمانی که کودک در معرض این تجربه قرار میگیرد حجم هیجانهای منفی مختلف و آسیبی که به او وارد شده باعث بروز افسردگی میشود. چون کودکان توانایی صحبت در این مورد را ندارند، شدت گوشهگیری و سایر علائم افسردگی رفته رفته در آنها بیشتر میشود. شما میتوانید برای اطلاع از این علائم، مقاله «نشانههای آزار جنسی در کودکان ۲ تا ۵ سال» را مطالعه بفرمایید. دقت کنید در چنین مواردی مراجعه به روانشناس کودک ضروری است.
اهمیت نقش والدین در پیشگیری از افسردگی در کودکان
دلایل افسردگی در کودکان میتواند طیف گستردهای داشته باشد که فقط یک قسمت آن را محیط اطراف بچهها تشکیل میدهد. محیط کودک میتواند شامل شرایط خانه و مدرسه، نوع فرزندپروری والدین، اتفاقات غیرمترقبه مثل جنگ یا تصادف در دوران کودکی باشد. والدین میتوانند با برقراری ارتباط موثر با فرزندان خود، محیطی امن برایشان ایجاد کنند. این کار تاثیر قابل توجهی در کاهش ابتلا به اختلالاتی مثل افسردگی در کودکان، دارد. شما همچنین میتوانید با استفاده از راهکارهای قید شده در مقاله «چگونه کودکی شاد داشته باشیم؟» خلق کودک را بالا نگه دارید.
فراموش نکنید فقط تعدادی از دلایل افسردگی در کودکان قابل پیشگیری است اما اطلاع از این علل میتواند احتمال وقوع این مشکل را کاهش دهد. گاهی برخی از والدین، افسردگی کودکان را جدی نمیگیرند و تصورشان این است که رفتار فرزندشان ناشی از لوس شدن کودک، لجبازی، خستگی و عواملی از این دست است که خودش برطرف میشود. فراموش نکنید آگاهی از دلایل افسردگی در کودکان، تشخیص زودهنگام این اختلال و جلوگیری از حاد شدن آن، مسیر درمان را آسانتر میکند. زمانی که علائم افسردگی در کودکان را مشاهده میکنید بهترین کار این است که به یک روانشناس کودک مراجعه کنید.
خوب است پیش از مراجعه به مطب روانشناس، برای کودک خود، علت این مراجعه را توضیح دهید و بگویید او مقصر نیست و ملاقات با روانشناس میتواند به رفع این مشکل کمک کند. پشتیبانی والدین از کودک یکی از مهمترین گامها در جهت درمان افسردگی در کودکان است. در نظر داشته باشید که احتمالا درمان افسردگی چندین ماه طول بکشد، بنابراین لازم است صبور باشید و برای یک دوره درمان طولانی آمادگی پیدا کنید. پیشنهاد میشود در طول دوره درمان به عنوان والد به تغذیه، خواب و مواردی مثل فراهم کردن سرگرمی سالم برای کودک توجه کنید. در این مطلب تلاش کردیم به منظور پیشگیری و درمان به موقع افسردگی، دلایل افسردگی در کودکان را شرح دهیم. آیا تاکنون علائمی از افسردگی را در کودکتان شناسایی کردهاید؟ چقدر از علت افسردگی کودک خود آگاهی دارید؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
گلنار رضازاده هستم بازی درمانگر و روان درمانگر کودک، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه خوارزمی تهران. از سال ۱۳۹۴ به صورت تخصصی در حوزه بازیدرمانی، آموزش مهارتهای زندگی کودک، فرزند پروری و مدیریت استرس والدین مشغول به کار بودهام. باتوجه به اینکه محتوای حوزه کودک بسیار حساس و مهم است، تمامی منابع و مطالب تولید شده در بلاگ کیدزی را پیش از انتشار بررسی میکنم.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزههای بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارتهای زندگی به بچهها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کردهام. در تیم کیدزی بهعنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش میکنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغههای والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
خیلی مهمه که علت افسردگی بچه رو بشناسیم و بعد اقدام کنیم برای درمان . ممنون برای این مقاله مفید
بله دقیقا همینطوره. ممنون از شما بابت ارائه بازخوردتون🌼
چقدر خوب درباره علت افسردگی کودکان توضیح دادید.واقعا خیلی خوبه که دو تا روانشناس کودک این مطلب رو تایید کردن آدم خیالش راحت میشه. ممنون
بله تمامی مقالات وبلاگ کیدزی توسط روانشناسان کودک بررسی و تایید میشه. خوشحالیم مقاله براتون مفید بوده.
اول از همه مهمه افسردگی بچه رو به رسمیت بشناسیم خیلیا اصلا قبول ندارن و میگن بچه توداره یا چمیدونم خجالتیه. ممنون برای مقاله خوبتون.
بله کاملا درسته باید پذیرفت که کودکان هم ممکنه دچار افسردگی بشن و بعد به سراغ علت و درمان افسردگی کودکان رفت.