همه ما تجربه مشترکی از بازی‌های دوران کودکی داریم. گاهی در کنار همسالان با اسباببازیها سرگرم می‌شدیم و گاهی در خیال خود فردی بزرگسال و شاغل بودیم. اما آیا درهمان سال‌های ابتدایی زندگی کودک، آینده شغلی او قابل پیش‌بینی است؟ آیا بازی کردن یا انتخاب نوع اسباب‌بازی در انتخاب شغل آینده کودک تاثیرگذار است؟
اغلب پدر و مادرها از دوران کودکی به دنبال کشف استعداد و علاقه فرزند خود هستند. این دقت و تمرکز والدین موجب می‌شود تا هم کودک درک بهتری از خود پیدا کند و هم مسیر صحیحی را در تحصیل و آینده شغلی خود در پیش بگیرد. اما استعداد و علاقه کودک را چگونه باید کشف کنیم؟
قطعا کشف توانمندی‌ها و پرورش استعدادها در دوران کودکی از طریق ارتباط موثر با والدین، همسالان و بازی کردن صورت می‌گیرد. اسباببازیها و نحوه انتخاب آنها نیز عامل موثری هستند که به شناخت بهتر کودک از علاقه‌مندی‌ها و توانمندی‌هایش کمک می‌کنند.
ابزارهای یادگیری همیشه ثابت نیستند. برای کودک بازی کردن مهمترین ابزار یادگیری و تعامل با دنیای پیرامون و ایجاد آمادگی برای حضور در اجتماع است. مشاغل آینده به مهارت‌های متفاوتی از جمله حل مساله، ارتباط موثر و رهبری نیاز دارند. این مهارت‌ها در سال‌های نخستین زندگی و با بازی کردن در کودک پرورش پیدا می‌کنند.
در ادامه همراه ما باشید تا درباره ۵ نمونه ازمهم‌ترین تاثیرات انتخاب اسباب بازی مناسب با شما صحبت کنیم.
۱-تقویت هوش، نقش قابل توجه لوازم بازی و سرگرمی در کودکان
یافته‌های علمی نشان می‌دهند که اگر کودکان به‌طور منظم بازی کنند، در آینده ضریب هوشی بالاتری خواهند داشت. همچنین بازی کردن زمینه‌ساز رشد عاطفی و زبانی کودک است.تنوع در بازی‌ها و انتخاب اسباب بازی‌های گوناگون موجب می‌شود تا طیف وسیع‌تری از انواع هوش در کودک تقویت شود. البته فراموش نکنید که هوش ابعاد و انواع گوناگونی دارد و هر بازی‌ای نیز موجب تقویت هوش کودکان نمی‌شود، ما در مقاله‌ای جداگانه به معرفی «بازی های تقویت هوش کودکان» پرداخته‌ایم که اگر مایل باشید می‌توانید به آن مراجعه کنید.
۲-ایجاد تفکر خلاق، بهترین فایده اسباب بازی برای کودکان
یکی از مهمترین کارکردهای بازی، تقویت خلاقیت کودک است. بازی‌هایی که چارچوب مشخصی ندارند و کودک این امکان را دارد تا آزادانه تصمیم‌گیری کند، موجب رشد خلاقیت کودک می‌شوند.همچنین کاردستی‌ها نیز می‌توانند تفکر خلاق را توسعه دهند. شاید برای شما سوال پیش بیاید که چگونه این اتفاق می‌افتد پیشنهاد می‌کنیم مقالۀ «اهمیت ساخت کاردستی برای کودکان چیست؟» را مطالعه کنید تا به این موضوع پی ببرید.
قطعا خلاقیت یکی از عوامل موثر بر آینده شغلی کودک است. مشاغل آینده بیش از پیش نیاز به افرادی خلاق خواهند داشت.در آینده ربات‌ها جایگزین بسیاری از افراد شاغل خواهند شد و آنچه میان افراد تفاوت ایجاد می‌کند میزان خلاقیت آنها است. بنابراین نیاز اصلی کسب و کارهای آینده نه توان فیزیکی و حتی میزان تحصیلات، که قدرت تفکر و خلاقیت خواهد بود. پس در انتخاب اسباب بازی به این موضوع نیز توجه کنید که آیا اجازه انعطاف و خلاقیت را به کودک می‌دهد یا صرفا یک دستورالعمل ثابت دارد.
۳-رشد مغز و تقویت مهارت‌های شناختی کودک، مهمترین نقش انتخاب اسباب‌بازی مناسب
براساس یافته‌های دانشمندان علوم اعصاب، بازی کردن با گروه همسالان، والدین و یا اسباببازیها موجب ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی و شیمیایی در مغز می‌شود. بیشترین تاثیر این تغییرات بر روی قشر مغز است که پردازش رفتارهای شناختی در آنجا صورت می‌گیرد. با رشد این بخش از مغز، کودک قادر خواهد بود تا درک بهتری از محیط و اطرافیان خود داشته باشد.
به این ترتیب مهارت‌های شناختی کودک (مانند حافظه، توجه، استدلال، یادگیری ) در موقعیت‌های گوناگون تقویت می‌شود و درک بهتری از رفتار افراد و شرایط پیچیده خواهد داشت که این موضوع، عاملی مهم در انتخاب شغل و موفقیت در مسیر شغلی است.
۴-تقویت مهارت‌های کلامی و ارتباطی، تاثیر شگفت آور بازی‌های ساده کودکانه
توانایی برقراری ارتباط و نگهداری آن، پذیرش تفاوت‌ها، انعطاف‌پذیری و پیدا کردن دوست، از مهارت‌های مهم و تاثیرگذار بر آینده هر فرد هستند. از مهمترین فواید بازی کردن با دیگران، تقویت مهارت‌های ارتباطی و کلامی کودک است. کودک در بازی‌های گروهی چگونگی تعامل، حل مساله، گفتگو و متقاعدسازی را می‌آموزد. به همین دلیل استفاده از اسباب بازی‌هایی که کودکان را به صورت گروهی با هم همراه می‌کنند نیز باید در کنار بازی‌های انفرادی مورد توجه قرار گیرند. در این بازی‌ها کودکان مهارت‌های گوناگونی از جمله رهبری، استدلال و متقاعدسازی را می‌آموزند. قطعا چنین مهارت‌هایی در آینده کودک و مسیر شغلی او به شدت تاثیرگذار هستند.
۵-مدیریت هیجان در آینده شغلی، نتیجه اثربخش بازی‌های دوران کودکی
مهارت کنترل هیجان از اصلی‌ترین عوامل کسب موفقیت‌های اجتماعی است. کنترل هیجانات به‌ویژه خشم باعث ایجاد روابط سازنده و پایدارتر می‌شود. بازی کردن موجب می‌شود تا کودک کنترل خشم، اندوه و حتی شادی را در شرایط ایمن و در ارتباط با دیگران بیاموزد. افرادی که دارای مهارت کنترل هیجانات هستند، دوستان بیشتری دارند و به راحتی ارتباطات خود را مدیریت می‌کنند.
در مسیر شغلی هم معمولا افرادی که بهتر می‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند به موفقیت‌های بیشتری دست پیدا می‌کنند چراکه می‌دانند چگونه با دیگران گفتگو کرده، از نظرات خود دفاع کنند و یا با افراد دوست شوند.
در واقع بسیاری از موفقیت‌های شغلی در ارتباطات شکل می‌گیرند. برای مثال ممکن است خیلی از ما همکاران موفق و توانمندی داشته باشیم که ظرفیت‌های بالایی دارند، اما تنها زمانی می‌توانیم از این تجربیات استفاده کنیم که توانایی برقراری ارتباط با آنها را داشته باشیم.
چرا والدین باید با کودکان بازی کنند؟
پیش از هر چیز پدر و مادری که با کودک خود بازی می‌کنند، رابطه عمیق‌تر و دوستانه‌تری با فرزند خود برقرار می‌کنند. این لحظات، تجربه‌های خوشایندی هستند که در ذهن کودک ثبت شده و موجب تقویت ارتباط میان والدین و فرزندان می‌شوند. پدر و مادر با ورود به دنیای کودک می‌توانند زمینه شناخت او از دنیای اطراف و توانمندی‌هایش را فراهم کنند. این شناخت موجب می‌شود تا کودک در آینده انتخاب‌های آگاهانه‌تری داشته باشد. اما والدین چگونه می‌توانند بدون اعمال نظر شخصی، مسیر این شناخت را هموار کنند؟
امروزه در شرایطی که به دلیل پاندمی امکان برقراری ارتباط و معاشرت کمتر از گذشته فراهم است، اهمیت بازی والدین با کودکان بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. بسیاری از مهارت‌های ارتباطی کودک از جمله مهارت‌های کلامی، رهبری، حل مساله و متقاعدسازی، در ارتباط با والدین و در طول بازی شکل می‌گیرند. به همین دلیل نقش پدر و مادر در افزایش اعتماد به نفس و آمادگی کودک برای حضور در جامعه و حتی اشتغال آنان غیرقابل انکار است.
برای مثال پژوهش‌ها نشان می‌دهند که اگر والدین برای اسباببازیها اسم انتخاب کنند و با کودک خود بازی کنند، مهارت‌های کلامی کودک به سرعت رشد خواهد کرد.
همچنین پدر و مادر می‌توانند همراه بازی و با شبیه‌سازی موقعیت‌ها، مشاغل مختلف را به کودک معرفی کنند. کتاب خواندن هم روشی دیگر برای معرفی مشاغل به کودک است. والدین با معرفی مشاغل به کودکان از سن پائین به آنها کمک می‌کنند تا درک بهتری از مشاغل و به تدریج از آینده شغلی خود داشته باشند.
انتخاب اسباب‌بازی مناسب را جدی بگیرید
اسباببازیها می‌توانند یکی از ابزارهای شناخت و ارتباط کودک با دنیای پیرامون باشند. هر یک از انواع اسباببازیها کارکرد و تاثیرات متفاوتی بر توانایی‌های کودک دارد. برای مثال خمیر‌بازی یا لگو خلاقیت کودکان را تقویت می‌کنند و بازی‌های فکری موجب افزایش توانایی حل مساله می‌شوند. قطعا همه این مهارت‌ها برای آینده شغلی و موفقیت کودکان ضروری هستند. بنابراین انتخاب نوع اسباب‌بازی در پرورش توانمندی‌های کودک نقش پررنگی دارد.
کودکان هنگام بازی کردن با اسباب‌بازی همراه والدین و یا همراه همسالان خود، علایق، مهارت‌ها و توانمندی‌های لازم برای زندگی و آینده شغلی را می‌آموزند. علاوه بر این تنوع اسباببازیها و استفاده از ابزارهای مرتبط با مشاغل گوناگون، روشی خوشایند و موثر برای معرفی آنها به کودک است. والدین هم ضمن بازی با کودک، می‌توانند نحوه استفاده از ابزارها را به او آموزش دهند.
ما در این مقاله در مورد نقش تاثیرگذار انتخاب اسباب‌بازی و تاثیر شگرف آن در آینده شغلی کودکان با شما صحبت کردیم، حالا نوبت شماست تا در بخش نظرات همراه ما باشید و دیدگاه یا تجربیات ارزشمند خود را با ما به اشتراک بگذارید.
گلنار رضازاده هستم بازی درمانگر و روان درمانگر کودک، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه خوارزمی تهران. از سال ۱۳۹۴ به صورت تخصصی در حوزه بازی‌درمانی، آموزش مهارت‌های زندگی کودک، فرزند پروری و مدیریت استرس والدین مشغول به کار بوده‌ام. باتوجه به اینکه محتوای حوزه کودک بسیار حساس و مهم است، تمامی منابع و مطالب تولید شده در بلاگ کیدزی را پیش از انتشار بررسی می‌کنم.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
