حافظه شنوایی بخشی از ادراک شنوایی ما را تشکیل میدهد و به کمک آن میتوانیم اطلاعاتی را که میشنویم حفظ و یادآوری کنیم. این حافظه مانند بسیاری از مهارتهای دیگر بهموازات رشد کودک پرورش مییابد، بااینحال برخی کودکان هنگام رشد حافظه شنیداری با مشکلاتی روبهرو میشوند.
کودکان زبان را با گوشدادن به حرفهای دیگران یاد میگیرند، صداها و واژگان را در مغزشان ذخیره میکنند و پس از آن که صدایی را بارها شنیدند، آن را تولید میکنند. رشد زبان بدون حافظه شنیداری عملاً غیرممکن است. ما بدون حافظه شنیداری نمیتوانیم اطلاعات را پردازش کنیم، حفظ کنیم یا به یاد بیاوریم.
اگر حافظه شنیداری کودک مشکل داشته باشد، انجامدادن دستورها و توجه کردن برای کودک دشوار میشود. با این توصیف حافظه شنیداری برای زبان بسیار مهم است و تأثیر مهمی در موفقیت کودکان در مدرسه دارد.
در این مقاله ما چند بازی برای تقویت حافظه شنیداری معرفی میکنیم. این بازیهای ساده علاوه بر اینکه اوقات شادی را برای شما و فرزندتان فراهم میکند برای ترمیم و اصلاح اختلالات درست گوش نکردن و تقویت حافظه شنیداری کودک هم مؤثر هستند.
۱.بازی خرید، در دسترسترین بازی برای تقویت مهارت شنیداری کودکان
تعدادی از وسایل مورد استفاده روزمره نظیر قاشق، عروسک، کاسه، ماشین اسباببازی و غیره را تهیه کنید و از فرزند خود بخواهید تا هنگام خرید، اجسام خاصی را جمعآوری کند. برای جمعآوری این وسایل میتوانید یک سبد خرید و یا یک کیسه برای کودک فراهم کنید. بازی را از سطح آسان آغاز کنید. بهعنوانمثال در مرحله اول بازی از کودک بخواهید دو مورد از لوازم را برای شما بخرد و بهتدریج این تعداد را به سه یا ۴ مورد افزایش دهید.
بزرگسال: لطفاً برای من قاشق و یک عروسک بخر.
پس از هر بار خرید کودک، اشیای خریداری شده را مجدد به بازی برگردانید. برای تمدید این بازی میتوانید به جای درخواست اشیای چیده شده در مقابل کودک، از او اشیای اطراف خانه را برای خرید درخواست کنید. بهعنوان مثال از او بخواهید برای شما مسواک یا جوراب بخرد؛ بنابراین او باید به حمام یا اتاقخواب برود و در خانه حرکت کند و آنچه را که خواسته شده است بهخاطر بسپارد. این بازی علاوه بر تقویت حافظه شنیداری کودک برای آموزش مدیریت مالی به کودکان نیز بسیار مفید است.
۲.بازی از اینور از اون ور، جهت یابی صدا با تقویت مهارت شنیداری بچهها
در بازی از اینور از اون ور، هدف جهتیابی صدا و تقویت تمرکز شنیداری کودک هست. در این بازی چشمهای کودک را با چشمبند میبندیم و بعد چند دور او را میچرخانیم تا حس جهتیابیاش را از دست بدهد و متوجه نشود کدام سمت است. سپس او را بهآرامی صدا میکنیم کودک باید با چشمان بسته به جهت صدا اشاره کند.
در کلاسهای گروهی در مهدکودکها و مدارس شما میتوانید این کار را با دوستان بچهها انجام دهید. بچهها دور یک فرد حلقه بزنند یک کودک وسط جمع قرار میگیرد، چشمانش را میبندیم، او را چند دور میچرخانیم و سپس بدون اینکه صحبتی بین شما و بچهها انجام بگیرد به یکی از بچهها اشاره میکنیم و او اسم کودک را صدا میکند. کودکی که در وسط دایره قرار گرفته باید با دست جهت صدا را پیدا کند و بر اساس دقت شنیداری، کودک باید گوش کند و بگوید صدای کدام دوستش است، تشخیص صدا دهد و نام دوستش را هم بگوید، این یک نمونه عالی بازی برای تقویت حافظه شنیداری کودکان است.
۳.بازی نجوا، بهترین بازی درگوشی برای بهبود مهارت شنیداری کودکان
اگر تعداد شما زیاد است میتوانید این بازی را انجام دهید. یک نفر به جملهای فکر میکند و آن را برای شخص کنار خود آرام نجوا میکند. این کار ادامه مییابد تا مجدد این جمله به شخص اول بازگردد. سپس این جمله با صدای بلند گفته میشود و شما آن را با جمله اول مقایسه میکنید تا ببینید آیا تغییر کرده است یا نه. این بازی علاوه بر تقویت حافظه شنیداری، بازیهای تقویت گفتار کودک نیز به حساب میآید.
۴.بازی کدوم گوش، یک بازی شنیداری با بستن چشمها
هدف این بازی جهتیابی صدا و تقویت تمرکز شنیداری کودک است. برای این بازی کودک را روی صندلی مینشانیم و چشمانش را میبندیم و پشت سرش قرار میگیریم. از کودک بخواهید به سمت شما برنگردد. با استفاده از دو کفگیر درحالیکه پشت سر کودک ایستادهایم به سمت راست یا چپ کودک ضربه میزنیم. کودک باید صدا را از جهتی که شنیده است، تشخیص بدهد و دستش را به سمت صدا دراز کند. این دست میتواند به سمت راست، چپ و گاهی هم وسط قرار بگیرد. برای ایجاد تمرکز در کودک و بالابردن دقت شنیداری او میتوانید چندین بار پشتسرهم صدا را در یکجهت درآورید تا کودک دقت بیشتری داشته باشد و متوجه شود که پیوسته تغییر جای صدا را نداریم.
۵.بازی نزدیکم یا دور، بهترین بازی برای تشخیص قدرت صداها
در بازی نزدیکم یا دور، هدف تشخیص قوی یا ضعیف بودن صدا و افزایش دقت شنیداری است. برای شروع این بازی لازم است از کودک بخواهید تا خوب به وسایل داخل اتاق نگاه کند. سپس او را از اتاق خارج کنید و جای یک وسیله مثلاً گلدان یا موبایل را عوض کنید. بعد از این مرحله، کودک را صدا کنید و برای او توضیح دهید که جای یک وسیله در اتاق عوض شده و او باید آن را پیدا کند.
سپس برای راهنمایی کودک با یک خودکار روی میز ضربه بزنید. درصورتیکه کودک به آن وسیله نزدیک شد بلندتر و اگر از آن دور شد صدا آرامتر شود. دقت کنید که تنظیم صدا توسط شما کمک زیادی به تشخیص بهینه کودک میکند؛ بنابراین ابتدا ضربات بسیار آرامی بر روی میز بزنید تا بتوانید کمکم صدا را تا بالاترین حد ممکن برسانید. جای اشیا را با توجه به گروه سنی کودک انتخاب کنید تا بازی، نه خیلی سخت و نه خیلی راحت باشد.
اگر اتاق خیلی شلوغ است یا فضا برای کودک ناآشناست، یک میز انتخاب کنید و روی میز تعدادی وسیله قرار دهید، سپس یک وسیله را بردارید و از کودک بخواهید جای آن وسیله را پیدا کند.
درنهایت آیا بازی در ارتقای حافظه شنیداری کودکان مؤثر است؟
در پایان یادآور میشویم مهارت شنیداری یک مهارت کلیدی و لازم برای آموزش و یادگیری است و باید از کودکی در افراد تقویت شود. اگر کودک شما نیاز دارد که وظایفش را مدام برای او تکرار کنید، باید حافظه شنیداری او را تقویت کنید. بازیهای معرفی شده در این مقاله در عین حال که برای فرزند شما لحظاتی خوش فراهم میکنند، در تقویت حافظه شنیداری نیز مؤثرند. .علاوه بر این بازیها، بازیهای شناختی کودکان نیز به طور کلی در افزایش حافظه کودکان موثرند.
در قسمت نظرات همراه ما باشید و بگویید که شما برای تقویت مهارت شنیداری فرزندتان از چه روشهایی استفاده کردهاید؟
گلنار رضازاده هستم بازی درمانگر و روان درمانگر کودک، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه خوارزمی تهران. از سال ۱۳۹۴ به صورت تخصصی در حوزه بازیدرمانی، آموزش مهارتهای زندگی کودک، فرزند پروری و مدیریت استرس والدین مشغول به کار بودهام. باتوجه به اینکه محتوای حوزه کودک بسیار حساس و مهم است، تمامی منابع و مطالب تولید شده در بلاگ کیدزی را پیش از انتشار بررسی میکنم.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزههای بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارتهای زندگی به بچهها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کردهام. در تیم کیدزی بهعنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش میکنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغههای والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
این بازی ها به درد مدرسه بچه ها میخوره واقعا یعنی نتیجش بعدا تو مدرسه معلوم میشه. ممنون از مقاله خوبتون
بله تقویت حافظه شنیداری کودکان در بهبود عملکرد تحصیلی نقش داره. ممنون از توجه شما.