شاید اگر قرار باشد برای تمام مباحث آموزش مالی به کودکان، طعم مشخص کنیم، مبحث پول توجیبی لقب شیرین‌ترین موضوع را به خود اختصاص دهد. اگر کمی دفتر خاطراتتان را ورق بزنید احتمالا ذوق و شوق دریافت اولین پول توجیبی و خرج کردن آن را به یاد بیاورید. یکی از مزایای اصلی پرداخت پول توجیبی به بچه‌ها این است که می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا تجربه خوبی در کسب و مدیریت پول‌هایشان به دست آورند. همچنین آن‌ها را قادر می‌سازد تا در بزرگسالی تصمیمات هوشمندانه‌تری در مورد مدیریت پول‌های خود بگیرند.
دادن پول توجیبی به کودکان به عنوان یک قطعه مهم پازل آموزش‌های مالی بچه‌ها است زیرا برای اولین بار از آن‌ها می‌خواهد خودشان مدیریت امور مالی را به عهده بگیرند. شاید در دست گرفتن این قدرت، اوایل خوشحال کننده به نظر برسد اما کم‌کم ممکن است کودک را گیج کند. مثلا اگر هر بار در میزان پول توجیبی کودکان افراط و تفریط به خرج دهید باعث ایجاد مشکل برایشان خواهید شد. بنابراین هنگام دادن پول توجیبی به کودکان نیاز است نکاتی را رعایت کنید. در این مقاله به اصول کلیدی دادن پول توجیبی به کودکان می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
۱- سن شروع دادن پول توجیبی به کودکان را مشخص کنید
اکثر والدین تا جایی که بتوانند، خودشان خریدهای کودکشان را انجام می‌دهند و معمولا زمانی به فکر پول توجیبی دادن به فرزندانشان می‌افتند که خود کودک از آن‌ها درخواست پول کرده باشد. در صورتی که شما به عنوان یک والد باید برای شروع دادن پول توجیبی به کودکان، سن خاصی را انتخاب کنید و برای آن برنامه‌ریزی کنید. این موضوع بر اساس بودجه مالی و ارزش‌های خانوادگی شما، درک کودک از ارزش پول و شرایط فرزندتان تعیین می‌شود. روانشناسان کودک معتقدند سن ۷ سالگی درست در زمانی که بچه‌ها در مدرسه حضور پیدا می‌کنند، زمان مناسبی برای دادن پول توجیبی به کودکان است. چرا که کودک به لحاظ ذهنی می‌تواند ارزش پول را تشخیص دهد. همچنین در محیط‌هایی مثل مدرسه، رفت‌وآمد می‌کند که مثلا برای خرید خوراکی از فروشگاه نیاز به پول دارد.
۲- میزان پول توجیبی را برای کودک تعیین کنید
قبل از شروع دادن پول توجیبی به کودکان، در مورد مقداری که تصمیم دارید در اختیار کودک قرار دهید، با همسرتان به توافق برسید. برای این کار می‌توانید فهرستی از هزینه‌های که فرزندتان شخصا می‌تواند پوشش دهد را تهیه کنید. شما همچنین باید وضعیت مالی خانواده خود را در نظر بگیرید.
دقت کنید میزان این پول توجیبی باید دقیقا متناسب با نیازهای کودک باشد. نه خیلی بیشتر و نه کمتر! اگر پول توجیبی خیلی بیشتر از نیاز کودک باشد، ممکن است هیچ گونه مهارتی در راستای مدیریت پول‌هایش یاد نگیرد. همچنین اگر مقداری که برای پول توجیبی کودک در نظر می‌گیرید کمتر از میزان نیاز او باشد، کودک احساس شکست می‌کند و تصور می‌کند در مدیریت مالی ناتوان است. بنابراین شما به عنوان یک والد باید شناخت دقیقی از فرزند خود و نیازهایش حاصل کنید. در واقع دادن پول توجیبی متناسب با نیاز کودک اولین قدم در آموزش سواد مالی به کودکان است.
۳- قوانین مربوط به پول توجیبی را برای بچه‌ها مشخص کنید
آیا کودک شما اجازه دارد برای هر چیزی که می‌خواهد از پول توجیبی‌هایش استفاده کند؟ بهتر است اولین باری که به فرزند خود پول توجیبی می‌دهید، قوانینی برای خرج کردن آن نیز وضع کنید و به کودک یادآور شوید. برای مثال به طور واضح در مورد این که پول توجیبی برای چه نیازهای فرزندتان تعلق گرفته و او اجازه دارد در چه حوزه‌هایی از آن استفاده کند، توافق کنید. به سوال‌های کودک در این باره پاسخ دهید و برای توضیح جزئیات، مثال بزنید. به عنوان مثال بگویید: «میان وعده مورد نیاز هر روزتو ما واست میذاریم اما اگه زنگ تفریح دلت یه خوراکی دیگه‌ام خواست می‌تونی از پول توجیبیات استفاده کنی». دقت کنید شما می‌توانید از دادن پول توجیبی به کودکان به عنوان یک فرصت برای آموزش مسئولیت‌پذیری به کودکان استفاده کنید. فرزند شما می‌تواند برای مدیریت بهتر پول توجیبی‌هایش از قانون‌هایی مثل ممنوعیت خوردن فست فود بیشتر از سه بار در ماه استفاده کند. در صورتی که از این قانون تخطی کند، عواقب کم آوردن پول تا پایان ماه با خودش است و باید مسئولیت آن را بپذیرد.
۴- در زمان معین پول توجیبی را به فرزندتان بدهید
یکی از نکاتی که باید در دادن پول توجیبی به کودکان رعایت کنید این است که ارائه آن به فرزندتان باید در زمان مشخصی انجام شود. یعنی کودک شما بداند اول هر هفته یا اول هر ماه این میزان از پول را دریافت می‌کند تا برای آن برنامه بریزد. زمانی می‌توانید از فرزندتان، انتظار یک برنامه‌ریزی درست برای مدیریت پول توجیبی‌هایش را داشته باشید که خودتان هم در ارائه آن به کودک منظم باشید و برنامه داشته باشید. دقت کنید چون کودکان کوچک‌تر برای برنامه‌ریزی بلندمدت مشکل دارند شما می‌توانید به‌صورت هفتگی پول توجیبی برایشان در نظر بگیرید، اما در مورد کودکان بزرگ‌تر می‌توانید به‌صورت ماهیانه آن را ارائه دهید.
اگر مشغله زیادی دارید و این کار برایتان سخت است یا دادن پول توجیبی به کودک به تعویق می‌افتد. می‌توانید از اپلیکیشن‌هایی استفاده کنید که برای والد و کودک این خدمت را ارائه داده‌اند. برای مثال زیپاد یک برنامه کاربردی برای والدین است که در آن ایجاد حساب دیجیتال کودک و نوجوان، برای فرزندان وجود دارد. والدین می‌توانند میزان مشخصی پول توجیبی را در یک زمان مشخص به کیف پول کودک واریز کنند. کودک نیز با استفاده از کارت بانکی مخصوص خود یعنی «زی کارت» می‌تواند این پول توجیبی را خرج کند. در این حالت شما می‌توانید علاوه بر دادن پول توجیبی به کودکان بر نحوه خرید و خرج کردن کودک نیز نظارت داشته باشید.
۵- در ارائه پول توجیبی به بچه‌ها استمرار داشته باشید
شرط اصلی برای دادن پول توجیبی به کودکان این است که به‌صورت مستمر پرداخت شود. این جمله به این معنی است که ماه‌هایی وجود نداشته باشد که پول توجیبی کودک قطع شود. گاهی اوقات والدین برای تنبیه کودک ماه‌ها یا هفته‌هایی پول توجیبی او را قطع می‌کنند. در صورتی که روانشناسان کودک معتقدند این روش باعث به وجود آمدن احساس ناامنی در کودک می‌شود.
والدین باید برنامه منظمی برای ارائه پول توجیبی به کودک داشته باشند و به آن پایبند باشند. قطع شدن پول توجیبی به کودکان می‌آموزد که نمی‌توانند روی شما یا پول توجیبی خود برای پس‌انداز حساب کنند. این نکته را فراموش نکنید که باورهای اصلی هر انسانی(در این جا باورهای مالی) در سنین پایین آموخته می‌شوند و می‌توانند زمینه را برای آینده مالی او فراهم کنند. بنابراین این نکته را در دادن پول توجیبی به کودکان هرگز دست کم نگیرید.
۶- همزمان با دادن پول توجیبی به بچه‌ها اصول خرج کردن را به آن‌ها یاد بدهید
دادن پول توجیبی به کودکان مشکلاتی را هم برای بچه‌ها به دنبال دارد. مثلا اکثر کودکان وقتی پول توجیبی دریافت می‌کنند در خرج کردن آن مشکل دارند. برای نمونه ممکن است با همه پول‌های خود برای اردوی مدرسه خوراکی بخرند و تا انتهای ماه هیچ پولی نداشته باشند. بنابراین آموزش پول خرج کردن به کودکان جزو مهارت‌های ضروری مالی برای بچه‌هاست. بعد از گذشت یک ماه از دادن پول توجیبی به کودکان شما می‌توانید به عنوان یک تمرین آموزشی می‌توانید دور هم بنشینید و آن چه را که فرزندتان در یک ماه گذشته خرج کرده است بنویسید. سپس برای او توضیح دهید که چگونه مدیریت بودجه انجام دهد. شما همچنین می‌توانید با استفاده از کارتون‌های آموزشی که روی موضوع ولخرجی و پیامد‌های تاکید می‌کنند کودک را با این مهارت آشنا کنید. ابن کارتون‌ها در اپلیکیشن ویدزی قابل دسترسی است.
۷- پس انداز کردن به کودکان را به عنوان مهارت تکمیلی به کودک بیاموزید
پس از دادن پول توجیبی به کودکان، آن‌ها نیاز به یادگیری مهارت‌هایی برای مدیریت مالی دارند. در واقع آموزش مدیریت مالی به کودکان به این معنی است که کودک بتواند کارهای مالی خود را انجام دهد و در پایان هر ماه یا هفته چیزی از پول توجیبی‌اش برایش باقی مانده باشد. البته، این موضوع به معنای خسیس بار آوردن یا پول خرج نکردن نیست بلکه به معنای اتخاذ تصمیم‌های درست و هوشمندانه برای انجام کارهای مالی است.
اگر فرزند شما کم‌سن و سال است می‌توانید او را با مفهوم قلک‌های حقیقی یا دیجیتال آشنا کنید و توضیح دهید که با یادگیری مهارت پس‌انداز کردن می‌تواند به خریدهای دلخواهش در بلندمدت دست پیدا کند. برای نمونه می‌توانید همراه کودک لیست آرزو بسازید و بررسی کنید که هدف‌های مالی گران‌قیمت (بلیط کنسرت، گوشی هوشمند، اپل واچ و…)، نیاز به چه مدت زمانی برای پس‌انداز کردن دارد. در مقاله «چگونه پس‌انداز کردن را به کودکان یاد دهیم؟» در مورد روش‌های بیشتری برای برای آموزش پس‌اندازکردن به کودکان مطالعه کنید.
پول توجیبی نقدی بهتر است یا اعتباری؟
یکی از اولین نگرانی‌هایی که والدین پس از دادن پول توجیبی به کودکان، احساس می‌کنند این است که آیا فرزندانشان توانایی محافظت از پول‌های خود را در برابر دزدی دارند. همچنین نگران خریدهای غیرقانونی و نامناسب هستند. پیشنهاد روانشناسان این است که والدین به‌روز و با توجه به نوع خرید غالب در جامعه خود، پول را به فرزندشان ارائه دهند. به نظر می‌رسد در جهان امروزی پول نقد در حال حذف شدن است و کودک بیشتر از هرچیز نیاز به آشنایی با بانکداری دیجیتال و استفاده از کارت‌های بانکی دارد. بنابراین پول توجیبی اعتباری انتخاب بهتری به نظر می‌رسد.
البته پیشنهاد می‌شود والدین بعد از شروع دادن پول توجیبی به کودکان، هرازچند گاهی برای آشنایی و تمرین بیشتر به همراه بچه‌ها، از دستگاه‌های خودپرداز به میزان لازم برای خرید، پول نقد دریافت کنند و نحوه کار با آن را به فرزندشان آموزش دهند.
همچنین توصیه می‌شود والدین روی خریدهای کودک خود به‌طور نامحسوس نظارت کنند و آن‌ها را از خطراتی مثل دزدی آگاه کنند. برای نمونه بعد از دادن پول توجیبی به کودکان بعضی از آن‌ها دوست دارند پول‌های نقد یا قلکشان را همه جا همراه خود ببرند. در این صورت شما می‌توانید آن‌ها را با مفهوم کیف پول یا قلک دیجیتال و آنلاین آشنا کنید. علاوه بر این به وسیله برخی اپلیکیشن‌ها از نحوه خرج کردن پولشان آگاه شوید و با قراردادن آن‌ها در محیط و بستری امن در برابر این خطرات محافظت کنید. اپلیکیشن زیپاد یکی از بهترین برنامه‌های کاربردی در این زمینه برای والدین است. شما می‌توانید از طریق اپلیکیشن زیپاد برای کودک خود درخواست صدور کارت بانکی دهید. این کارت که مخصوص کودکان و نوجوانان است «زی کارت» نام دارد و کودک می‌تواند از طربق آن خرید حضوری و آنلاین انجام دهد. همچنین والدین می‌توانند از طریق اپلیکیشن زیپاد به تراکنش‌ها و نحوه خرج کردن پول توجیبی کودک نظارت کنند.
در این مقاله تلاش کردیم ۷ نکته مهم و کلیدی در دادن پول توجیبی به کودکان را مرور کنیم. شما دادن پول توجیبی به کودکان را مفید می‌دانید؟ از چه سنی این کار را شروع کرده‌اید؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
گلنار رضازاده هستم بازی درمانگر و روان درمانگر کودک، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه خوارزمی تهران. از سال ۱۳۹۴ به صورت تخصصی در حوزه بازی‌درمانی، آموزش مهارت‌های زندگی کودک، فرزند پروری و مدیریت استرس والدین مشغول به کار بوده‌ام. باتوجه به اینکه محتوای حوزه کودک بسیار حساس و مهم است، تمامی منابع و مطالب تولید شده در بلاگ کیدزی را پیش از انتشار بررسی می‌کنم.
