وقتی بچه‌ها کوچک‌تر هستند تا حد زیادی به والدین وابسته هستند. یعنی تامین نیازهای اساسی فیزیکی و عاطفی کودک اساسا به عهده پدر و مادر است. با بزرگ‌تر شدن فرزندان و برای شکل‌گرفتن شخصیت مستقل کودکان، پدر و مادر تبدیل به مشاور می‌شوند. یعنی به‌جای این که کارهای کودک را انجام دهند و او را وابسته به خود نگه دارند، به او کمک می‌کنند تا برای خودش راه‌حل پیدا کند و به‌نوعی به استقلال برسد. برای تمام والدین دنیا تغییر نقش از یک مراقبت‌کننده تمام عیار به مشاوری که کودک را در مواقع خاص، راهنمایی و هدایت می‌کند، می‌تواند سخت باشد. این سختی به‌نوبه خود منجر به یک نتیجه شیرین می‌شود. آن هم تربیت یک کودک مستقل و متکی به خود است.
در واقع همان‌طور که فرزندان شما رشد می‌کنند، در زمینه‌های اساسی زندگی مستقل‌تر می‌شوند، اما همچنان برای عشق، محافظت، راهنمایی و حمایت به شما احتیاج دارند. فراموش نکنید تربیت کودک مستقل به‌معنای رهاکردن او نیست. مستقل‌شدن بخشی از روند رشد کودکان است و تاثیر مثبتی در جنبه‌های مختلف زندگی آن‌ها ایجاد می‌کند. بنابراین خودکفایی و آموزش استقلال به کودکان یکی از زیباترین و ارزشمندترین هدایایی است که می‌توانید به فرزندتان بدهید. در این مطلب چند نکته ساده در مورد تربیت کودک مستقل وجود دارد. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
۱- با آموزش مهارت‌های مالی، مستقل‌شدن کودک را تسریع کنید
یادگیری مهارت‌های مالی می‌تواند یک کودک وابسته را تبدیل به یک کودک مستقل کند. این مهارت‌ها در بزرگسالی کودک نیز می‌تواند بسیار کاربردی باشد و در موفقیت شغلی نقش به‌سزایی را ایفا کند. برای مثال آموزش پول خرج‌کردن به کودک، به او یاد می‌دهد چگونه برای مدیریت هزینه‌ها درست تصمیم بگیرد و بتواند برای هر خرید به‌طور مستقل فکر و ارزیابی کند. همچنین این مهارت به او می‌آموزد چطور برای آینده پس‌انداز کند.
۲- برای تجربه استقلال بگذارید خود کودک برای مدرسه‌رفتن آماده شود
بهترین سن برای آموزش استقلال به کودک، سن مدرسه است. در این گروه سنی به دلیل این که کودک وارد محیطی جدید به‌نام مدرسه می‌شود آماده تجربه انجام اعمال مختلف به‌صورت مستقل را دارد. در این سن به کودک اجازه دهید برای رفتن به مدرسه خودش آماده شود. با این کار به‌طور نامحسوس، مستقل‌شدن و مسئولیت‌پذیری را به او می‌آموزد. شما می‌توانید هر کدام از مسئولیت‌های بستن کوله‌پشتی، بسته‌بندی میان‌وعده، پوشیدن لباس‌ها، پرکردن بطری آب، بیدار شدن با زنگ ساعت را برای تجربه استقلال به کودک بسپارید. این تمرین‌ها همچنین می‌تواند در کاهش وابستگی کودک به مادر موثر واقع شود.
۳- برای تشویق کودک به مستقل‌شدن، در خانه به او مسئولیت‌های کوچک بدهید
دادن کارهای مناسب با سن بچه‌ها نه تنها در آموزش مسئولیت‌پذیری به کودکان موثر است، بلکه کمک بزرگی در زمینه مستقل‌شدن کودک است. فرقی نمی‌کند کاری که به کودک می‌سپارید کوچک باشد یا بزرگ! مهم این است که به توانایی او اعتماد کنید و از او بخواهید آن را به صورت مستقل انجام دهد. دقت کنید این موضوع به این معنی نیست که شما کودک را برای انجام این مسئولیت راهنمایی نمی‌کنید، بلکه به معنای آشناکردن او با انجام کارها به تنهایی است. می‌توان گفت شما طبق ضرب‌المثل معروف به‌جای دادن ماهی به کودک به او ماهیگیری یاد می‌دهید.
۴- برای تربیت کودک مستقل به فرزندتان اجازه دهید تا خودش مشکلات را حل کند
حضور در کنار کودکان به‌هنگام مشکلاتی مانند مشاجره یا درگیری (چه در زمین بازی باشد، چه در تیم ورزشی و مدرسه) مهم است، اما آن‌چه مهم‌تر است این است که به کودک خود یاد دهید چگونه این شرایط را مدیریت کند. آموزش حل مسئله به کودکان به آن‌ها یاد می‌دهد که چگونه به راه‌حل‌های ممکن یک مشکل فکر کرده و بهترین راهکار را به‌صورت مستقل انتخاب کنند. تربیت کودک مستقل درست مانند یک محیط غنی از تصمیم اجازه می‌دهد کودکان خودشان به نتیجه‌گیری و انتخاب برسند.
۵- کودک را برای انجام مستقل وظایف تشویق کنید
زمانی که احساس کردید فرزندتان آماده تجربه استقلال است به او آزادی عمل بدهید. به‌عنوان مثال، به فرزندتان اجازه دهید تنها با دوستانش دوچرخه‌سواری کند یا به زمین‌بازی محله برود. آموزش مهارت‌های اجتماعی مختلف مانند نحوه برخورد با غریبه‌ها، مدیریت هیجان و سازمان‌دهی تعاملات باعث مستقل‌شدن کودکان می‌شود. برای آموزش مهارت‌های اجتماعی می‌توانید از مقاله «چگونه کودکی اجتماعی تربیت کنیم» استفاده کنید.
کلید موفقیت در تربیت کودک مستقل این است که کاری را که فرزندتان می‌تواند خودش به‌تنهایی انجام دهد، به عهده نگیرید. فراموش نکنید دورکردن کودک از مسیر مستقل‌شدن با ارائه یک کمک ساده شروع می‌شود. این کمک می‌تواند بستن بند کفش‌هایش، ریختن شیر در لیوانش یا انجام تکالیف ریاضی‌اش باشد. خیلی زود، کودک شما انتظار دارد که به‌طور مداوم کمکش کنید. همچنین اعتمادبه‌نفسش را از دست می‌دهد و فکر می‌کند خودش نمی‌تواند کارهایش را به‌تنهایی انجام دهد.
۶- اجازه دهید کودک شکست را تجربه کند
سخت‌ترین تمرین برای تربیت کودک مستقل این است که اجازه دهید کوچولوی شما شکست بخورد و در این موقعیت در کنار او باشید. کودک را به خاطر شکست‌خوردن سرزنش نکنید و روحیه او را تضعیف نکنید. مشکل او را کوچک جلوه ندهید. به کودک بیاموزید شکست بخشی از زندگی تمام انسان‌ها است و همه ما در زندگی خود شکست را تجربه خواهیم کرد. به کودک یاد دهید که پس از هر بار شکست، مجددا تلاش کند. این کار به آن‌ها اعتمادبه‌نفس می‌دهد تا چیزهای جدید را به‌صورت مستقل در زندگی خود امتحان کنند و همیشه وابسته نمانند.
برای مستقل‌شدن کودک در برابر وسوسه کمک‌کردن مقاومت کنید
وظیفه مهم هر والدی در زمینه آموزش استقلال به کودکان این است که کودکان را از وابستگی کامل به سمت استقلال کامل سوق دهند. وابسته نگه‌داشتن کودکان موجب جلوگیری از پیشرفت آن‌ها می‌شود. همچنین کودکانی که مستقل بار نیامده‌اند همیشه مسئولیت‌های خود را به دوش اطرافیان خود می‌گذارند و همین امر باعث ایجاد مشکلات مختلف برای آن‌ها و اطرافیانشان می‌شود. درست است که انجام کارها برای کودکان به‌منظور تسریع روند انجام آن کار یا محبوب‌شدن نزد کودکتان خیلی وسوسه‌انگیز است، اما روانشناسان کودک توصیه می‌کنند در برابر این وسوسه مقاومت کنید و کودک را برای مستقل‌شدن و خودکفایی تشویق کنید. در این مقاله درباره مهم‌بودن آموزش استقلال به کودک در مسیر فرزندپروری صحبت کردیم. شما چه راه دیگری را برای تربیت کودک مستقل سراغ دارید؟
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
