آمارهای رسمی حکایت از این دارند که سالیانه حدود ۳ میلیون گزارش کودک‌آزاری در سطح کشور اتفاق می‌افتد و بیشترین جمعیت در معرض خطر، کودکان زیر ۵ سال هستند. به‌طور کلی می‌توان گفت کشف معنای آزار جنسی در بچه‌ها، کاری دشوار است و کودک‌آزاری می‌تواند مدام یا مقطعی اتفاق بیفتد اما هر چه کودک‌آزاری طولانی‌تر باشد و شما از آن مطلع نشوید، عواقب آن جدی‌تر خواهد بود.
۹۳ درصد از آزارگری کودک توسط افراد نزدیک به او یعنی اعضای خانواده، اعضای جوامع مذهبی، مربیان، معلمان و مواردی از این قبیل اتفاق می‌افتد. کودکانی که تحت آزار جنسی قرار می‌گیرند اغلب از صحبت درباره آن خودداری می‌کنند. علت این مخفی‌کردن می‌تواند مربوط به این باشد که فرد سوءاستفاده کننده، آن‌ها را تهدید کرده یا ترسانده است. همچنین ممکن است بچه‌ها خجالت بکشند یا احساس گناه کنند و خودشان را مقصر بدانند.
در واقع تجربه آزار جنسی در سن ۲ تا ۵ سال برای کودکان گیج‌کننده است زیرا فرد سوءاستفاده‌گر کسی است که او را می‌شناسند و به او اعتماد دارند. آن‌ها کم سن‌وسال هستند و متوجه نیستند که برخوردی که با آن‌ها می‌شود(سوءاستفاده)، یک رفتار طبیعی است یا خیر. می‌توان گفت به‌طور کلی آگاهی از این که کودک، تحت آزار جنسی قرار گرفته کار مشکلی است اما نشانه‌های هشداردهنده‌ای وجود دارند که دقت و توجه زیاد والدین را می‌طلبد و نادیده گرفتن آن‌ها می‌تواند آسیب‌ها را دوچندان کند. در این مقاله تعدادی از نشانه‌های آزار جنسی در کودکان ۲ تا ۵ سال را با هم مرور می‌کنیم. با ما همراه باشید.
۱-تغییر خلق کودک زیر ۵ سال در اثر تجربه آزار جنسی
یکی از نشانه‌های آزار جنسی در کودکان این است که این بچه‌ها پس از تجربه کودک‌آزاری، رفتارهای متفاوت با گذشته نشان می‌دهند. به عنوان مثال، کودکی که معمولا خوش‌اخلاق و اجتماعی بوده است، می‌تواند پرخاشگر و حتی خشن شود یا به یک‌باره مضطرب، ناامن یا افسرده به نظر برسد.
این تغییر ناگهانی هیچ‌گاه بدون دلیل نیست و شما به عنوان یک والد باید علت آن را پیگیری کنید. دقت کنید این تغییر رفتار کودک همیشه دلیلی محکم برای تجربه آزار جنسی در بچه‌ها نیست بلکه می‌تواند به عنوان یک احتمال در نظر گرفته شود. پس بهتر است در صورت وقوع چنین نشانه‌ای برای درک علت آن، از روانشناس کودک کمک بگیرید.
۲-رفتارهای جدید و ناگهانی، نشانه بارز آزار جنسی در کودکان
یکی از نشانه‌های آزار جنسی کودکان که در بچه‌های دارای تجربه آزار جنسی بروز پیدا می‌کند این است که اغلب دچار تغییرات رفتاری می‌شوند. این نشانه تعرض جنسی در کودکان خردسال به گونه‌ای قابل توجه و نامتناسب با سنشان رخ می‌دهد. به عنوان مثال، فرزند ۵ ساله شما ممکن است شروع به مکیدن انگشت خود کند. گاهی حتی، تجربه آزار جنسی می‌تواند به عنوان علت شب‌ادراری کودکان (حتی اگر از قبل آموزش توالت رفتن دیده باشند) شناخته شود. «تغییرات در الگوهای خواب»، «مشکلاتی در به خواب رفتن» و «داشتن کابوس‌های پی‌درپی» نیز ممکن است در کودکان قربانی آزار جنسی دیده شود.
۳-احساس گناه و خجالت کودک ناشی از تعرض جنسی
کودکانی که قربانی آزار جنسی هستند، معمولا احساس شرم، خجالت، اضطراب و ناراحتی عمومی را برای چیزی که ممکن است به نظر شما بی‌دلیل باشد، نشان می‌دهند. برخی از کودکان ممکن است این احساسات را در مجاورت محل آزار، مانند محل زندگی فرد آزاردهنده، تجربه کنند. گاهی حتی این نشانه‌های تعرض جنسی در کودکان ۲ تا ۵ سال می‌تواند تبدیل به علائم فیزیکی شود. مثلا کودک تعرق زیادی داشته باشد یا دردهای بدنی مثل دل درد داشته باشد. برای اطلاع از نشانه‌های فیزیکی اضطراب در کودکان می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید.
بسیاری از کودکان دارای تجربه تعرض جنسی ممکن است تصور کنند که مسئول این اتفاق هستند و احساس گناه کنند. این احساس گناه که یکی از نشانه‌های آزار جنسی در کودکان است، باعث می‌شود که از گفتن تجربه آزار جنسی به والدین یا نزدیکان خود ترس داشته باشند. بهتر است در این موارد با احتیاط بیشتر و با همراهی یک متخصص شروع به صحبت کنید.
۴- علاقه به انجام اعمال جنسی، نشانه‌ای مهم در کودکان دارای تجربه آزار جنسی
شاید غیرمنتظره‌ترین نشانه آزار جنسی در کودکان، زمانی باشد که خردسالان قربانی شروع به نشان‌دادن برخی رفتارهای جنسی می‌کنند یا به کسب اطلاعات درباره رفتار جنسی علاقه‌مند می‌شوند و یا تلاش می‌کنند تا آزار جنسی را بازسازی کنند. به عنوان مثال، ممکن است با عروسک‌ها یا اسباب‌بازی‌های دیگر خود، اعمال جنسی انجام دهند یا ممکن است نقاشی‌هایی از اعمال جنسی بکشند.
حتی این احتمال وجود دارد که به وسیله موبایل، محتواهای جنسی را جستجو کنند. دقت کنید این موضوع نباید با کنجکاوی‌های جنسی طبیعی کودکان که در مقاله تربیت جنسی کودک مطرح شد، اشتباه گرفته شود. با این که که هر نشانه‌ای از آزار جنسی کودک را نباید نادیده گرفت، این شاخص ممکن است جدی‌ترین نشانه آزار جنسی در کودکان باشد.
۵-ترس افراطی شایع‌ترین نشانه آزار جنسی در بچه‌ها
ترس شاید شایع‌ترین نشانه آزار جنسی کودکان باشد و ممکن است به شیوه‌های مختلف در بچه‌ها ظاهر شود. کودکان قربانی آزار جنسی ممکن است به‌طور غیرعادی از تماس‌های غیرجنسی و به‌ظاهر عادی مانند در آغوش‌گرفتن یا ضربه‌زدن به پشت، دچار اضطراب و حملات وحشت شوند. یک نشانه آزار جنسی مهم در کودکان این است که ممکن است در موقعیت‌هایی از مواجهه با بزرگسالان غریبه به شدت اجتناب کند و علائم وحشت را نشان دهد.
این موقعیت‌ها می‌تواند شامل لحظاتی باشد که در آن با آزارگر روبه‌رو می‌شود یا افرادی مشابه به چهره او را می‌بیند. ممکن است حتی در موقعیت‌هایی، مانند حمام کردن، دستشویی رفتن، بترسند یا در برابر تعویض لباس‌های خود مقاومت کنند. معاینه توسط پزشک نیز برای این کودکان باعث به وجودآمدن احساس دلهره زیادی می‌شود.
۶-از دست دادن اعتمادبه‌نفس علامت آزار جنسی در کودکان زیر ۵ سال
کودکان زیر ۵ سال زمانی که آزار جنسی را تجربه می‌کنند، اعتماد به نفس خود را از دست دهند و از فعالیت‌های اجتماعی عادی خود مانند ورزش، مدرسه یا سرگرمی‌ها کناره‌گیری کنند. علاوه بر این، کودک ممکن است شروع به پوشیدن لباس‌های بزرگ یا آستین بلند برای پنهان کردن بدن خود کند. توجه کنید این موضوع شاید در سن بلوغ به دلیل تغییرات بدن، طبیعی و یک نشانه عادی در راستای رشد نوجوان به نظر برسد اما برای یک کودک ۵ ساله به‌هیچ‌وجه موضوعی معمولی تلقی نمی‌شود. بنابراین از دست دادن اعتمادبه‌نفس می‌تواند یکی از نشانه‌های آزار جنسی در کودکان زیر ۵ سال باشد.
۷- علائم فیزیکی در کودکان قربانی آزار جنسی
آزار جنسی کودکان اغلب مواقع با نشانه‌های بدنی همراه است. آزارگر معمولا نشانه‌هایی را روی بدن بچه‌ها باقی می‌گذارد. نشانه‌های بدنی سوءاستفاده جنسی در کودکان عبارتند از: ترشحات واژینال یا مقعدی، درد یا خارش در ناحیه تناسلی کودک، عفونت مکرر دستگاه ادراری، درد هنگام ادرار کردن یا اجابت مزاج، قرمزی، خون‌ریزی یا کبودی در ناحیه تناسلی و مقعدی (یا اندام‌های نزدیک به آن). همچنین برخی از کودکان قربانی بدرفتاری جنسی نیز شروع به شکایت از بیماری‌های جسمی مانند سردرد یا دل درد (بدون علت پزشکی) می‌کنند.
اگر هر کدام از این نشانه‌های تعرض جنسی را در فرزند خود یا کودکان اطراف خود مشاهده می‌کنید بهتر است هر چه زودتر او را برای معاینات بیشتر نزد پزشک و روانشناس کودک ببرید.
آسیب‌های بلندمدت آزار جنسی در کودکان
در بیشتر موارد، کودکان ۲ تا ۵ سالی که تحت آزار و اذیت جنسی قرار می‌گیرند دچار زخم‌های عمیق روانی می‌شوند و نیاز به کمک سریع متخصصان روانشناسی کودک دارند. دقت کنید کودکی که مورد بدرفتاری قرار می‌گیرد ممکن است طیف وسیعی از واکنش‌ها را نشان دهد. ممکن است افسرده شود، رفتارهای خشونت‌آمیز داشته باشد و یا نشانه‌های بارزی مانند مواردی که در این مقاله مطرح شد را نشان دهد.
فراموش نکنید آگاهی به‌موقع از نشانه‌های آزار جنسی کودکان زیر ۵ سال می‌تواند از عمیق‌تر شدن زخم چنین آسیبی جلوگیری کند و نادیده گرفتن آن‌ها می‌تواند باعث تغییر سرنوشت کودک و شدیدتر شدن آسیب‌های آن شود. آمارها نشان می‌دهد نادیده گرفتن علائم کودک‌آزاری باعث به وجود آمدن مشکلات یادگیری در دوران مدرسه، سوءمصرف مواد مخدر یا الکل، خودکشی، مشکلات شدید زناشویی و تبدیل شدن به آزارگر جنسی در بزرگسالی شود.
شاید بهتر باشد که بدانید همه کودکانی که مورد آزار قرار می‌گیرند واکنش‌های شدیدی ندارند. معمولا هر چه کودک کوچک‌تر باشد، آزار جنسی بیشتر ادامه یابد و هرچه رابطه کودک با فرد آزارگر نزدیک‌تر باشد، اثرات آن بر سلامت روانی کودک جدی‌تر خواهد بود. رابطه نزدیک با والدین حامی می‌تواند تاب‌آوری کودک را افزایش داده و تاثیرات منفی این اتفاق را کاهش دهد.
اگر کودک شما مورد آزار قرار گرفته است، ممکن است شما تنها کسی باشید که می‌توانید به او کمک کنید تا در مسیر درمان موفق باشد. پنهان‌کردن یا انکار کردن نشانه‌های آزار جنسی در کودکان می‌تواند شرایط آن‌ها را از آن‌چه که هست بدتر کند. بهتر است به جای پنهان کردن موضوع با مشاور کودک صحبت کنید. برای پیشگیری از اتفاقات ناگوار نیز بهتر است به کودکان خود در این باره آموزش دهید. مقاله «آموزش مسائل جنسی به کودکان زیر ۵سال» می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.
در این مقاله تلاش کردیم ۷ نشانه آزار جنسی در کودکان زیر ۵ سال را بیان کنیم. آیا شما تجربه‌ای از آزار جنسی در کودکی داشته‌اید که مورد غفلت قرار گرفته است؟ شما طرفدار پنهان کردن این اتفاق هستید یا بیان آشکار و روشن آن؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
گلنار رضازاده هستم بازی درمانگر و روان درمانگر کودک، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه خوارزمی تهران. از سال ۱۳۹۴ به صورت تخصصی در حوزه بازی‌درمانی، آموزش مهارت‌های زندگی کودک، فرزند پروری و مدیریت استرس والدین مشغول به کار بوده‌ام. باتوجه به اینکه محتوای حوزه کودک بسیار حساس و مهم است، تمامی منابع و مطالب تولید شده در بلاگ کیدزی را پیش از انتشار بررسی می‌کنم.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
چقدر این مسائل مهمه و چقدر عالی که شما کامل درباره نشانه های آزار جنسی کودک گفتید. ممنون واقعا
بله دقیقا همینطوره. ممنون از شما