از هزاران سال پیش طبیعت محل زندگی انسان‌ها و سایر موجودات بوده است و امکان زیستن انسان را فراهم کرده است. باتوجه به اهمیت محیط‌زیست و لزوم مراقبت از آن، در کنار تلاش جامعه جهانی برای مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی لازم است والدین نیز سهم خود را ادا کرده و کودکان را به‌عنوان مدافعان آینده محیط‌زیست تربیت کنند. ضرورتی ندارد با کودکان در مورد مسائل دلهره‌آور زیست‌محیطی صحبت کنید. آن‌چه کودکان باید بدانند، این است که مراقبت از سیاره زمین همیشه با انجام کارهای کوچک شروع می‌شود و هر کاری که انجام می‌دهند (چه بزرگ و چه کوچک)، می‌تواند سرنوشت متفاوتی را برای محیط‌زیست و موجودات زنده رقم بزند. در این مقاله ۸ راه برای آموزش دوستی با طبیعت به کودکان پیشنهاد شده است. با ما همراه باشید.
۱- برای آموزش دوستی با طبیعت به کودک، از محل زندگی خود شروع کنید
زمان بیشتری را در فضای باز سپری کنید و با بردن فرزندان خود به طبیعت، اجازه بدهید کودکان در کنار شما آزادانه در طبیعت گردش کنند و درخت‌ها و شاخ و برگ آن‌ها را لمس کنند. هرچه کودکان زمان بیشتری را در خارج از منزل سپری کنند، احتمال بیشتری وجود دارد که دوستی با طبیعت را یاد بگیرند و با فضای باز ارتباط برقرار کنند.
برای آموزش دوستی با طبیعت به کودک، می‌توانید به یک فضای سبز یا پارکی که در نزدیکی محل زندگی شماست بروید و در طی یک پیاده‌روی، زیبایی‌های موجود در محیط‌زیست را به فرزندتان نشان بدهید. می‌توانید یک شب هیجان‌انگیز را در بیابان یا در جنگل بگذرانید و در حالی که در چادر خوابیده‌اید، به صداهای طبیعت گوش بسپارید. خوابیدن در طبیعت به کودک شما کمک می‌کند تا احساس نزدیکی بیشتری با طبیعت پیدا کند.
۲- برای آموزش دوستی با طبیعت به کودک فرآیند بازیافت را توضیح دهید
در اولین قدم آموزش دوستی با طبیعت به کودکان، فرزندتان را با بازیافت آشنا کنید. شما می‌توانید با کارهای ساده‌ای مانند استفاده مجدد از کاغذهای بسته‌بندی کادو و پاکت‌های پلاستیکی و به همراه داشتن کارد و چنگالی که قابلیت استفاده مجدد دارند، بازیافت مواد را به کودک یاد دهید.
برای آموزش بهتر مفهوم بازیافت می‌توانید با چیزهایی که در طبیعت پیدا می‌کنید مانند برگ‌ها، گل‌ها، شاخه‌ها یا سنگ‌ریزه‌ها، کاردستی‌های خلاقانه بسازید. همچنین می‌توانید با اشیایی که قابلیت استفاده مجدد دارند، مانند جعبه‌های مقوایی، رول‌های توالت، بطری‌های پلاستیکی و شیشه‌ای، صنایع‌دستی بسازید. این فعالیت‌ها علاوه بر این که کودکان را سرگرم می‌کنند، به آن‌ها یاد می‌دهند که نباید همه‌چیز را بلافاصله پس از استفاده در سطل زباله انداخت و اغلب اوقات قبل از بیرون انداختن هرچیز، راهی برای استفاده مجدد از آن وجود دارد.
۳- برای ایجاد علاقه نسبت به طبیعت، باغبانی را به کودک یاد دهید
باغبانی علاوه بر این که به کاهش استرس در کودکان کمک می‌کند، راهی عالی برای پرورش مهارت مراقبت از محیط‌زیست و آموزش دوستی به طبیعت به کودکان است. کاشتن گیاهان در گلدان‌هایی که در بالکن و یا در پشت پنجره نگهداری می‌شوند، فعالیتی سرگرم‌کننده است که در هر فصلی از سال می‌توان انجام داد.
۴- یک الگوی مصرف درست در اختیار کودک خود قرار دهید
برای آموزش دوستی به طبیعت به کودکان و آشنایی با محیط زیست، نحوه صرفه‌جویی در انرژی را به کودکان آموزش بدهید. در هنگام ترک اتاق از آن‌ها بپرسید که آیا می‌خواهند کلید چراغ را خودشان خاموش کنند؟ به آن‌ها یادآوری کنید که وقتی شستن دست‌هایشان تمام شد، شیر آب را ببندند. برای فرزندان خود توضیح دهید که برای صرفه‌جویی در مصرف آب، باغچه خود را بیش‌از حد لزوم آبیاری نمی‌کنید. یکی از راه‌های آموزش غیرمستقیم به کودکان، قصه‌گویی است. برای آموزش دوستی با طبیعت به کودکان و معرفی الگوی مصرف درست نیز می‌توانید از قصه‌هایی که موضوعاتی مربوط به طبیعت و محیط زیست دارند کمک بگیرید. اگر خودتان اهل قصه‌گویی نیستید می‌توانید از اپلیکیشن‌های قصه‌گویی مانند اپلیکیشن پرنده استفاده کنید.
۵- جمع‌آوری زباله‌ها و تفریح را به مکمل همدیگر تبدیل کنید
یکی از موثرترین راه‌ها برای آشنایی کودکان با محیط زیست و آموزش دوستی با طبیعت به آن‌ها این است که کودکان را برای جمع‌آوری زباله به پارک یا ساحل نزدیک به محل زندگی‌تان ببرید. می‌توانید این کار را به شکل بازی درآورید مثلا هر کودکی که زباله بیشتری جمع کرد برنده است. در حین جمع‌آوری زباله به آن‌ها بیاموزید که چرا زباله برای محیط زیست مضر است و چگونه زندگی حیوانات را به خطر می‌اندازد. همچنین، به آن‌ها یاد دهید که در هر شرایطی برای زباله‌های خود یک سطل زباله پیدا کنند. ایجاد آگاهی در کودکان و توضیح اثرات مضر پلاستیک بر محیط‌زیست به کودکان می‌آموزد تا استفاده از وسایل پلاستیکی یکبارمصرف را کنار بگذارند. می‌توانید این آمورش‌ها را نیز به شکل مسابقه بین کودکان برگزار کنید مثلا از کودکان بخواهید جایگزینی را برای کیسه‌ها و وسایل پلاستیکی نام ببرند، کسی که پاسخ‌های درست بیشتری داشته باشد برنده است.
۶- برای آشنایی کودک با محیط زیست، با اکوسیستم اطراف خود ارتباط برقرار کنید
آشنایی با حیوانات راه خوبی برای آموزش دوستی با طبیعت به کودکان است. آن‌ها را به باغ وحش، آکواریوم یا مزرعه ببرید تا انواع مختلف حیوانات و پرندگان را ببینید. می‌توانید در حیاط آپارتمان خود جایگاهی برای تغذیه پرندگان بسازید و پرندگانی که برای غذاخوردن به آن‌جا می‌آیند را به کودکتان معرفی کنید. در واقع می‌توانید از این فرصت برای آموزش مهربانی به کودکان نیز استفاده کنید.
۷- برای دوستی کودک با طبیعت فعالیت‌های آسیب‌رسان به محیط زیست را کم کنید
به‌منظور آموزش دوستی با طبیعت به کودک، به او نشان بدهید که سبک زندگی و انتخاب‌های روزانه ما چه تاثیری بر محیط‌زیست و آینده می‌گذارند. کودکان را به استفاده از وسایل حمل‌ونقل سازگار با محیط‌زیست تشویق کنید. به‌عنوان یک خانواده سعی کنید تا حد امکان برای حمل‌ونقل از وسایلی استفاده کنید که آسیب کمتری را به محیط زیست وارد می‌کنند. برای مثال می‌توانید از وسایل حمل‌ونقل عمومی، دوچرخه‌سواری و البته پیاده‌روی به جای رانندگی استفاده کنید.
۸- با کودک خود در فعالیت‌های جمعی محیط‌زیست شرکت کنید
مشارکت‌دادن سایر کودکانی که در محله شما زندگی می‌کنند در فعالیت‌های مرتبط با محیط‌زیست، ایده دیگری برای آموزش دوستی با طبیعت به کودکان است. مغز کودکان مخصوصا در حین فعالیت‌های سرگرم‌کننده، اطلاعات را سریع‌تر دریافت می‌کند. برای مثال، فعالیت‌هایی مانند درختکاری یا باغبانی را به‌صورت گروهی همراه با کودکان دیگر انجام دهید. فعالیت‌های دسته‌جمعی شادی درونی کودکان را افزایش خواهد داد. برای تربیت کودک شاد می‌توانید از این فعالیت‌های زیست محیطی جمعی کمک بگیرید.
سرنوشت محیط‌زیست در گرو آموزش دوستی با طبیعت به کودکان است
آموزش دوستی با طبیعت به کودکان یاد می‌دهد که مسئولیت اعمال خود را بپذیرند. در واقع این آموزش‌ها علاوه بر آشناکردن کودکان با محیط زیست برای آموزش مسئولیت‌پذیری به کودکان نیز مفید است. بدون شک آن‌چه امروز به کودکان آموزش می‌دهیم در شکل‌گیری عادت‌های سازگار با محیط‌زیست در آن‌ها موثر است و این مسئله در زندگی آینده آن‌ها اثرگذار خواهد بود. از کجا معلوم، شاید در آینده‌ای نه چندان دور فرزند شما تبدیل به سیاست‌گذاری شود که با تصمیمات خود سرنوشت محیط‌زیست را تغییر می‌دهد. از طرفی، والدین الگوهای قدرتمندی برای بچه‌های خردسال هستند. با انتخاب‌های سازگار با محیط‌زیست در نحوه خرید، زندگی و سفر، می‌توانیم الگوی مناسبی در زمینه دوستی با طبیعت برای کودکان باشیم.
در این مقاله سعی کردیم تا درباره راهکارهای مختلف آموزش دوستی با طبیعت به کودکان و آشنا کردن آن‌ها با محیط زیست صحبت کنیم. شما چه روش‌های دیگری برای یاددان مفاهیم زیست محیطی به کودکان سراغ دارید؟
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
