قصه گویی بخشی از کودکی همه ما بوده است.درواقع داستان‌سرایی یکی از قدیمی‌ترین وموثرترین اشکال آموزش است و انسان‌ها از این طریق، مفاهیم مهم را به نسل‌های بعد منتقل می‌کردند. قصه گویی علاوه بر مزایای آموزشی مزایای اجتماعی نیز داشته است. آنجا که نقال‌ها و قصه گویان با بیانی شیرین قصه می‌گفتند، کودکان و بزرگسالان را دورهم جمع می‌کردند. قصه گویی به والدین نیز این فرصت را می‌دهد تا زمان ارزشمندی را با فرزند خود بگذرانند. البته نحوه این قصه گویی نیز برای کودکان مهم است و در جذب کودکان به دنیای رنگارنگ قصه‌ها بی‌تاثیر نیست.
روش‌های متفاوتی برای قصه گویی وجود دارد و شما به عنوان والد می‌توانید با ایده گرفتن از آنها بهترین شیوه قصه گویی را برای فرزندانتان انتخاب کنید. در این مقاله شما می‌توانید با نکات مهم و روش‌های خلاقانه قصه گویی برای کودکان آشنا شوید.
۱.هنگام قصه‌گویی برای کودکان تن صدای خود را تغییر دهید
مهم نیست چه داستانی برای کودکان می‌گویید،لحن صدای شما می‌تواند هم به درک داستان و هم به درگیرکردن کودکتان در روند داستان کمک کند. از صدای خود برای انتقال داستان استفاده کنید . برای این کار شما می‌توانید:
- صدایتان را آهسته یا تند کنید
- حجم صدای خود را تغییر دهید
- در زیر و بمی صدای خود تغییر ایجاد کنید
ایده خوب دیگر این است که از صداهای متفاوت برای شخصیت‌های مختلف داستان استفاده کنید. این به فرزند شما کمک می‌کند تا بین همه افراد مختلف تمایز قائل شوند و همچنین می‌تواند به او کمک کند تا شخصیت‌ها را به طور مؤثرتری تجسم کند.
۲-وقتی برای کودکان داستان می‌خوانید از آنها سوال بپرسید
شما می‌توانید در هنگام قصه‌گویی برای کودک مکث کنید و چند سوال از او بپرسید. این سوالات علاوه بر اینکه کمک می‌کند کودک با داستان درگیر شود می‌تواند به شما اطمینان دهد که او درحال دنبال کردن داستان است. کودک را تشویق کنید تا هم در مورد اتفاقات داستان و هم در مورد احساساتش در طول داستان با شما صحبت کند. این روش باعث می‌شود کودک احساسات شخصیت‌های داستان را نیز به خوبی درک کند. درواقع می‌توان گفت قصه گویی یکی از بهترین روش‌ها برای آموزش همدلی به کودکان است.
گاهی نیز کودکان در حین داستان خواندن در مورد بخش‌های مختلف قصه سوا ل می‌پرسند. یک قصه گوی خوب هیچ‌وقت سوالات کودکان را بی‌پاسخ نمی‌گذارد. شما به عنوان والد باید این پرسش‌گری را تشویق کنید و به تک‌تک سوالات کودکان پاسخ دهید.
توقف برای پرسیدن سؤالات از فرزندتان در حین خواندن یا گفتن داستان می‌تواند به او کمک کند که در داستان درگیر شده و اتفاقات را دنبال کند. آنها را تشویق کنید که هم در مورد آنچه اتفاق می‌افتد و هم در مورد احساسشان در طول داستان، پاسخ دهند.
۳-از کودکان بخواهید جملات و شعرهای داستان را با شما تکرار کنند
یکی دیگر از روش‌های قصه گویی برای کودکان این است که از آنها بخواهید جملات تکرار شونده داستان یا شعرهای آن را با شما بخوانند. این کار به کودکان کمک می‌کند تا در روند داستانگویی مشارکت فعال داشته باشند. درواقع این کارمی‌تواند شکل یک بازی برای تقویت حافظه شنیداری کودکان را به خود بگیرد.
برای مثال در داستان سه تا خونه سه تا بزغاله در اپلیکیشن پرنده گرگ داستان این عبارت را هر بار تکرار می‌کند«فوت می‌کنم و فوت می‌کنم خونه‌ات رو خراب می‌کنم »
اگر خودتان داستانی برای کودک ساخته‌اید می‌توانید از عبارت‌های تکراری خودساخته استفاده کنید یا از کودک بخواهید این عبارت را بسازد.
۴- درهنگام قصه گویی برای کودک تجربیات خود را نیزبیان کنید
دوران کودکی شما می‌تواند منبع الهام خوبی برای داستان‌هایی باشد که فرزندان شما از شنیدن آنها لذت خواهند برد. در هنگام قصه گویی می‌توانید جزئیات خاصی را بیان کنید یا کنار بگذارید، اما قدرت داستان‌های خود را دست‌کم نگیرید.
همچنین می‌توانید به فرزندان خود داستان‌هایی در مورد زمانی که نوزاد یا بچه بسیار کوچکی بودند بگویید. بیشتر کودکان عاشق شنیدن داستان‌های خنده‌دار در مورد خودشان هستند. لازم نیست خود را به حقیقت مطلق محدود کنید – با یک رویداد خنده‌دار شروع کنید و آن را ادامه دهید.
۵-برای قصه گویی خلاق از اسباب‌بازی‌ها و کتاب‌های تصویری استفاده کنید
هزاران کتاب تصویری بی‌کلام فوق‌العاده وجود دارد که برای داستان‌سرایی شفاهی عالی هستند.شما می‌توانید از تصاویر این کتاب‌ها برای گفتن داستان استفاده کنید و فرزندان خود را نیز تشویق کنید تا در قصه گویی با شما مشارکت کنند. برای اینکار محیط و شخصیت‌ها را توصیف کنید و آنچه را که فکر می‌کنید شخصیت‌ها می‌گویند بیان کنید. در حین قصه گویی برای کودکان، از آنها بپرسید که آیا با روایت شما از آنچه در حال رخ دادن است موافق هستند؟ آیا آنها می‌توانند داستان خود را ارائه دهند؟
همچنین می‌توانید از اسباب‌بازی‌های کودکان برای بیان داستان‌های خود استفاده کنید. اغلب کودکان دوست دارند قصه را از زبان عروسک‌ها یا اسباب بازی‌هایشان بشنوند.
۶-گاهی از فرزندتان بخواهید تا داستان را ادامه دهد
داستان‌ها یک منبع فوق‌العاده برای یادگیری کودکان هستند. شما می‌توانید از ظرفیت‌های قصه برای پرورش انواع مهارت در کودکان استفاده کنید. یکی از راه‌های بسیار عالی برای پرورش خلاقیت در کودکان این است که قصه‌ای برای آنها بگویید و از کودک بخواهید تا آن را به شیوه خودش تمام کند. کودکان را پس از اتمام قصه تشویق کنید. این کار باعث می‌شود اعتماد به نفس کودک نیز برای قصه گویی تقویت شود. علاوه بر این قصه گویی به این روش می‌تواند تبدیل به یک بازی برای تقویت گفتار کودک نیز بشود. با اینکار درواقع شما با یک تیر چند هدف را نشانه می‌گیرید.
قصه گویی برای کودکان را محدود به شب نکنید
لازم نیست زمان داستان گفتن تنها به ده دقیقه قبل از خواب اختصاص داده شود. عادت کنید در راه مدرسه، انتظار در مطب دندانپزشکی، در حالی که شام می‌خورید و در هر موقعیت مشابه برای فرزندتان داستان بگویید. هر چه بیشتر داستان‌سرایی را در زندگی روزمره فرزندان خود بگنجانید، برای آنها سودمندتر خواهد بود.
نیازی نیست برای قصه گویی یک نویسنده باشید. یک داستان می‌تواند به‌سادگی با دیدن یک فرد در جمعیت و گفتن کارهای خارق‌العاده‌ای که می‌تواند انجام دهد یا دیدن یک کرم بر روی درخت و تبدیل شدن آن به پروانه شکل بگیرد. کافی است به اطراف خود دقت کنید تا بتوانید داستان‌های ساده کودکانه برای فرزندتان تعریف کنید.
اگر مهارت قصه گویی ندارید می‌توانید در موقعیت‌های مختلف از اپلیکیشن پرنده استفاده کنید. در این اپلیکیشن صدها داستان مناسب سن کودکان وجود دارد که همگی تحت‌نظر روانشناسان کودک تهیه شده‌اند.
شما چگونه و با چه روشی برای فرزندتان قصه می‌گویید؟ خوشحال می‌شویم تجربیات خود را در این زمینه با ما درمیان بگذارید.
گلنار رضازاده هستم بازی درمانگر و روان درمانگر کودک، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه خوارزمی تهران. از سال ۱۳۹۴ به صورت تخصصی در حوزه بازی‌درمانی، آموزش مهارت‌های زندگی کودک، فرزند پروری و مدیریت استرس والدین مشغول به کار بوده‌ام. باتوجه به اینکه محتوای حوزه کودک بسیار حساس و مهم است، تمامی منابع و مطالب تولید شده در بلاگ کیدزی را پیش از انتشار بررسی می‌کنم.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
باسلام و درود
بحث قصه گویی کودک، بحث ساختن حال و آینده کودک با یاد دادن مطالب مفید و آموزنده هست.
من چند سالیست برای کودکان به قصه گویی می پردازم و از مطلب مفیدتان بسیار بهره بردم و امیدوارم خداوند در این مسیر و دیگر مسیرهای زندگی همگی شما را موفق و موید بگرداند.
احمد دانایی‌فر – هرمزگان – بندرخمیر
بله دقیقا همینطوره. ممنون از اظهار لطفتون .