اگر پوست بدن انسان‌ها شیشه‌ای بود احتمالا می‌توانستیم یک نوع وسیله خاص بزرگ را در جسم هر کسی ببینیم که دقیقا مثل آهن‌ربا عمل می‌کرد. با این تفاوت که به جای فلزات مختلف، آدم‌ها را جذب می‌کرد. انسان‌ها ذاتا اجتماعی هستند فرقی نمی‌کند کجای این کره خاکی به دنیا آمده باشند یا با چه زبانی حرف بزنند. شما می‌توانید این اتفاق را درست لحظاتی که فرزندتان برای بازی کردن، یک کودک دیگر را در اطرافش پیدا می‌کند و ماشین یا توپ کوچکش را با او سهیم می‌شود، ببینید.
بازی کردن آن‌هم از نوع گروهی می‌تواند شادترین و لذت‌بخش‌ترین فعالیت هر فرد در طول زندگی‌اش باشد. در واقع کودکان از طریق شرکت در بازی‌های گروهی، درس‌های زندگی می‌آموزند، مهارت‌های خود را کشف می‌کنند و یاد می‌گیرند که در موقعیت‌های گوناگون چه واکنش یا تصمیمی مناسب است. بازی‌های گروهی انرژی کودکان را در مسیری مفید قرار می‌دهد. در این مطلب درباره فواید بازی‌های گروهی و اهمیت «با هم» بودن برای کودکان صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
۱- یادگیری مهارت انجام کار تیمی یکی از فواید بازی‌های گروهی برای کودکان است
معمولا در مدرسه و بعدها در محیط‌های شغلی کارها به صورت تیمی و گروهی انجام می‌شود بنابراین تمرین کار گروهی از کودکی موجب می‌شود تا افراد چه در مدرسه و چه در محل کار، از جایگاه موثرتری برخوردار باشند. دوران کودکی زمان فوق‌العاده‌ای برای یادگیری مهارت‌های مختلف و به خصوص یادگیری کار تیمی است. بازی‌ها این مهارت‌ها را در قالبی ساده‌تر و جذاب‌تر به کودکان آموزش می‌دهند. پذیرش تفاوت‌ها، تاب‌آوری، تقسیم وظایف، مشارکت و در یک کلمه انجام کار تیمی از جمله فواید بازی‌های گروهی برای کودکان هستند که به صورت مداوم تمرین و تقویت می‌شوند.
به طور مثال در بازی طناب‌کشی بچه‌ها یاد می‌گیرند چطور وظیفه هر فرد می‌تواند بر موفقیت نهایی کار یک تیم تاثیر بگذارد. بازی‌های گروهی به کودکان می‌آموزد تا با همسالان خود در قالب یک تیم و در جهت یک هدف مشترک کار کنند و بر موانع سر راهشان غلبه کنند.
۲- مهم‌ترین مزیت بازی‌های گروهی، ارتقای مهارت اجتماعی کودکان است
مهارت‌های اجتماعی برای رشد کودکان ضروری هستند و بازی‌های گروهی برای بچه‌ها فرصت‌های زیادی را برای یادگیری این مهارت‌های مهم فراهم می‌کنند. اگر بخواهیم به فواید بازی‌های گروهی برای کودکان در زمینه مهارت‌های اجتماعی بپردازیم، دو نکته قابل توجه است. این بازی‌ها هم به لحاظ تعاملات اجتماعی و هم به لحاظ قواعد داخل بازی برای کودک، آموزنده هستند. برای مثال ممکن است شما مهارت‌های گوش دادن فعال و همدلی را به فرزندتان آموزش دهید اما کودکتان زمانی می‌تواند این مهارت‌ها را بیاموزد که در طی بازی‌های گروهی آن‌ها را تمرین کند. ناگفته نماند که ماهیت بازی‌های گروهی به دلیل ارتباط میان چند نفر، می‌تواند چالش برانگیزتر و پیچیده‌تر از موقعیت‌های آموزشی دیگر باشد.
به طور مثال در بازی وسطی زمانی که توپ به سر بازیکن تیم رقیب برخورد می‌کند، فرزند شما می‌تواند یاد بگیرد که خیلی از اوقات برد و باخت ارزش خود را دست می‌دهند و ارزش‌های انسانی جای آن را می‌گیرند. در چنین موقعیتی شما می‌توانید به فرزندتان بیاموزید چطور بازی را متوقف کند و با آن بازیکن همدلی کند. به نظر می‌رسد چنین فعالیت‌هایی از هزاران کلاس تئوری برای بچه‌ها مفیدتر باشد و حتی در آموزش مهارت دوست‌یابی به کودکان موثر واقع شود.
برخی دیگر از فواید بازی‌های گروهی برای کودکان در زمینه مهارت‌های اجتماعی عبارتند از: یادگیری رعایت نوبت در بازی، اشتراک‌گذاری وسایل با بازیکنان دیگر، درک مفاهیمی مانند برد و باخت و… شما می‌توانید برای مطالعه بیشتر در زمینه تقویت مهارت‌های اجتماعی فرزندتان به مقاله «چگونه کودکی اجتماعی تربیت کنیم» مراجعه کنید.
۳- بازی‌های گروهی محافظی در برابر نفوذ ناراحتی و استرس به کودکان هستند
بسیاری از ما به طور روزانه با افسردگی و استرس دست به گریبانیم. به جرئت می‌توان گفت بچه‌ها و بزرگسالان به طور یکسان در معرض این مشکلات روحی هستند. تفاوت این جاست که در حالی که بزرگسالان ممکن است راه‌هایی مثل پیاده‌روی روزانه را در برابر چنین احساساتی داشته باشند، بچه‌ها نمی‌توانند این‌قدر مراقب خود باشند و بیشتر اوقات به کمک خارجی نیاز دارند.
روانشناسان معتقدند یکی از فواید بازی‌های گروهی برای کودکان، کاهش تنش‌هاست. بازی‌های گروهی بچه‌ها را در ارتباط با یکدیگر قرار می‌دهد و به این وسیله به کودکان کمک می‌کند تا به قلمروهایی خارج از تنهایی خود سفر کنند. در واقع انجام بازی‌های گروهی می‌تواند ذهن بچه‌ها را تحریک کند تا روی چیزی غیر از مسئولیت‌های روزانه یا احساس خستگی بعد از مدرسه تمرکز کنند. این موضوع نه تنها به بچه‌ها کمک می‌کند تا احساس بهتری نسبت به خود و دنیای اطرافشان داشته باشند، بلکه هرگونه استرس روانی اضافی که ممکن است در طول روز ایجاد شده باشد را از ذهن آن‌ها پاک می‌کند.در مقاله «چگونه کودکی شاد داشته باشیم» به راه‌های بیشتری برای دور کردن کودکان از تجربه احساس افسردگی و تنش‌های روزانه پرداخته‌ایم.
۴- آموزش به کودکان دبستانی از طریق بازی‌های گروهی موثرتر است
مدرسه از اولین محیط‌هایی است که بچه‌ها را برای به سرانجام رساندن تعدادی اهداف مشترک دور هم جمع می‌کند. بدیهی است ورود کودک از خانه یا مهدکودک به فضایی رسمی و دارای قانون، مثل مدرسه برای یادگیری مفاهیم مختلف می‌تواند سخت باشد. معلمان حرفه‌ای برای جلب توجه کودکان به مفاهیم درسی از روش‌های نوین و خلاق مثل بازی‌های آموزشی بهره می‌گیرند. در این بازی‌ها علاوه بر آموزش مفاهیم درسی، انواع هوش در کودکان نیز تقویت می‌شود. در واقع می‌توان گفت فواید بازی‌های گروهی برای کودکان فقط به چند مورد خاص و معین محدود نیست، بلکه هر کدام منجر به ایجاد فواید دیگری نیز می‌شوند. شما می‌توانید در مقاله «بازی برای کودک ۷ ساله» بازی‌های گروهی فراوانی را پیدا کنید.
۵- بهبود مهارت‌های ارتباطی یکی از فواید بازی‌های گروهی برای کودکان به شمار می‌رود
ارتباطات روزمره به اندازه تعاملاتی که حین بازی شکل می‌گیرند، آموزنده نیستند. فواید بازی‌های گروهی برای کودکان این است که از طریق آن‌ها به‌طور همزمان چندین مهارت ارتباطی کودک به‌کار گرفته می‌شود و تجربه بیشتری کسب می‌کند. فعالیت‌های گروهی، روشی قابل دسترس برای همه کودکان ایجاد می‌کند تا با یکدیگر تعامل داشته باشند. این فعالیت‌ها فرصتی را برای کودکان پیش‌دبستانی فراهم می‌کند تا از مهارت‌های زبانی برای تعامل و انجام یک کار با همسالان خود استفاده کنند. مثلا بازی بیست سوالی اگر به صورت گروهی انجام شود باعث تقویت مهارت‌های گفتاری فراوانی در کودکان می‌شود. در مقاله «بازی‌های تقویت گفتار کودک» به معرفی تعداد بیشتری از این بازی‌ها پرداخته‌ایم.
۶- عزت نفس بچه‌ها در بازی‌های گروهی بالا می‌رود
انجام بازی‌های گروهی به بچه‌ها کمک می‌کند یاد بگیرند که بر روی یک هدف تمرکز کنند و هنگامی که به آن می‌رسند، احساس عزت نفس در آن‌ها تقویت شود. این امر به ویژه برای کودکان دارای ناتوانی یا تاخیر در رشد بسیار مهم است، زیرا انجام این نوع بازی‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا مهارت‌هایی را بیاموزند که در آینده به آن‌ها کمک می‌کند.
به طور مثال وقتی فرزند شما در تیم والیبال مدرسه عضو می‌شود علاوه‌بر به چالش کشیدن توانایی‌هایش در این زمینه، از خودش تصویری تلاش‌گر در ذهنش می‌سازد که برای رسیدن به هدفی خاص می‌جنگد. در نتیجه، افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس یکی از مهم‌ترین فواید بازی‌های گروهی برای کودکان به شمار می‌رود.
۷- پیدا کردن دوست‌های جدید از جمله فواید بازی‌های گروهی برای کودکان است
بازی‌های گروهی به بچه‌ها و هم تیمی‌ها اجازه می‌دهد تا به شیوه‌هایی با یکدیگر تعامل کنند که در موقعیت‌هایی عادی اتفاق نمی‌افتد. این تعاملات برای فرزند شما، چه به منظور دستیابی به هدفی مشترک بازی کند و چه اینکه فقط در حین بازی سرگرم شود، بسیار ارزشمند است. خیلی از اوقات فرزند شما فقط با یک طیف از بچه‌ها در خانواده یا مدرسه ملاقات می‌کند اما با شرکت با فعالیت‌ها و بازی‌های گروهی، این معادلات به طور سازنده‌ای به‌هم می‌خورد.
با این نوع تعاملات درون گروهی و برون گروهی، کودکان فرصتی برای ملاقات و دوست شدن با افراد جدیدی دارند که هر کدام از یک طیف شخصیتی و خانوادگی و طبقه اجتماعی متفاوتی هستند. این موضوع می‌تواند هم برای بچه‌ها و هم برای والدین مفید باشد، زیرا دوستی‌های جدید ممکن است، سهم بیشتری از یادگیری در زمینه‌های مختلف به‌خصوص مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی برای بچه‌ها فراهم کند.
۸- مهارت حل مسئله طی بازی‌های گروهی گسترش می‌یابد
در بازی‌های گروهی نیاز است تا بچه‌ها با همفکری هم‌گروهی‌هایشان برای یک موضوع راه‌حل پیدا کنند. این فرایند به طور غیر مستقیم اهمیت مهارت حل مسئله در کودکان را به آن‌ها گوشزد کرده و آن را با شیوه‌هایی جذاب به بچه‌ها آموزش می‌دهد. بازی‌های گروهی به بچه‌های ما می‌آموزد که چگونه در سنین بالاتر بتوانند در بحران‌های گروهی حل مسئله کنند.
این موضوع به والدین نیز آرامش خاطر می‌دهد که بدانند اگر مشکلی در خارج از خانه شما وجود داشته باشد، فرزند شما دقیقا می‌داند چه اقداماتی باید انجام دهد و در صورت نیاز کمک بگیرد و مشورت کند.
بازی‌های گروهی از چه سنی شروع می‌شود؟
بیشتر کودکان در سنین ۳ سالگی در کنار همسالان خود به صورت موازی بازی می‌کنند. یعنی با این که در کنار همسالان خود نشسته‌اند و در حال بازی کردن هستند اما این بازی‌ها انفرادی است. در واقع آن‌ها فقط در کنار هم هستند اما با یکدیگر بازی نمی‌کنند. از حدود ۴-۵ سالگی به بعد بچه‌ها آماده بازی و تعامل با همسالان خود هستند و شما می‌توانید فرصت بازی‌های گروهی یا تعاملی را در اختیار آن‌ها قرار دهید. دقت کنید اگر فرزند شما بزرگ‌تر شده و هرگز چنین تجربه‌هایی نداشته است، برای گنجاندن بازی‌ها و فعالیت‌های گروهی در برنامه بچه‌ها هرگز دیر نیست.
از همین امروز فرزندتان را در بازی گروهی شرکت دهید. بازی‌های گروهی، راهی عالی برای تقویت همکاری، ارتباط و خلاقیت در کودکان در تمام سنین است. در این مقاله با بیان ۸ مزیت از مجموعه بی‌پایان فواید بازی‌های گروهی برای کودکان تلاش کردیم شما را با اهمیت این نوع بازی برای کودکان آشنا کنیم. فرزند شما کدام نوع بازی گروهی را ترجیح می‌دهد؟ شما چه بازی گروهی را برای بچه‌ها مفید می‌دانید؟ پاسخ‌های خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
گلنار رضازاده هستم بازی درمانگر و روان درمانگر کودک، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه خوارزمی تهران. از سال ۱۳۹۴ به صورت تخصصی در حوزه بازی‌درمانی، آموزش مهارت‌های زندگی کودک، فرزند پروری و مدیریت استرس والدین مشغول به کار بوده‌ام. باتوجه به اینکه محتوای حوزه کودک بسیار حساس و مهم است، تمامی منابع و مطالب تولید شده در بلاگ کیدزی را پیش از انتشار بررسی می‌کنم.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
ممنون برای مقاله خوبتون . مخصوصا این مقاله به درد مربی های مهد میخوره.
بله بازی های گروهی اگر در مدارس و مهد انجام شه میتونه تاثیر خوبی روی ارتقای مهارت های مختلف بچه ها داشته باشه. ممنون از توجه شما