با وجود این که سرعت رشد در کودکان متفاوت است، اما تقریبا بیشتر کودکان چهار ساله در مهارت‌های حرکتی مثل بالا و پایین‌رفتن از پله‌ها بدون کمک یا مهارت‌های حرکتی ظریف مثل برداشتن و شوت‌کردن هدفمند یک توپ، پیشرفت قابل ملاحظه‌ای می‌کنند. همچنین مهارت‌های اجتماعی کودک مانند همکاری با دیگران و شرکت در بازی‌های گروهی در ۴ سالگی کودکان بهبود پیدا می‌کند. توانایی‌هایی مثل ساخت جمله و حفظ قسمت‌هایی از قصه و شناسایی رنگ‌ها نیز در این سن ظاهر می‌شود. با این وجود یکی از چالش‌های اصلی والدین با کودکان در این سن انتخاب بازی مناسب برای آن‌هاست. در کنار چالش انتخاب بازی یادآوری این نکته نیز خالی از لطف نیست که اهمیت انجام بازی‌های مناسب در این سن از هر زمانی بیشتر است. کودکان ۴ ساله چند مهارت مهم و کلیدی مانند حفظ تعادل، حرف‌زدن و ارتباط با دیگران را به‌تازگی آموخته‌اند و از این رو بازی‌های هدفمند می‌توانند در بهبود و تثبیت این مهارت‌ها کمک بسیاری کنند.
در ادامه شما را با چند بازی مناسب برای کودکان ۴ ساله آشنا خواهیم کرد.سعی کنید در این ها بازی مشارکت فعال داشته باشید و هر کدام از بازی‌ها که امکان اجرا به‌صورت گروهی دارند را گروهی انجام دهید.
۱-بازی «من میگم تو انجام بده» یک بازی مناسب برای کودکان ۴ ساله
این بازی مناسب کودکان ۴ ساله به‌صورت گروهی و انفرادی قابل اجراست. برای انجام این بازی به وسایل خاصی نیاز ندارید و فقط کافی است خودتان در بازی مشارکت فعال داشته باشید. بازی به این صورت انجام می‌شود که یک نفر رئیس بازی شده و به بقیه دستوراتی را می‌دهد که باید اجرا کنند. برای بار اول خودتان مسئولیت رهبری را به عهده بگیرید و دستورات مختلفی را به کودک ۴ ساله بدهید: «بشینید، پاشید، دست‌ها بالا، چشم‌ها بسته و…» بعد از این که یک دور رئیس بودید وظیفه ریاست را به یکی از کودکان بدهید و در هر نوبت یک نفر را رئیس گروه کنید. این بازی باعث افزایش تمرکز در کودکان ۴ ساله خواهد شد و به تخلیه انرژی تمام‌نشدنی آن‌ها کمک خواهد کرد.
۲-بازی «برج‌های بادگیر» یک بازی مناسب برای تقویت تمرکز چهارساله‌ها
بازی برج‌های بادگیر یک تعریف ساده دارد؛ چیدن اجسام به روی هم بدون آن که فرو بریزند! برای این بازی چندین مدل اسباب‌بازی آماده وجود دارد؛ ولی شما می‌توانید از اسباب بازی‌های کوچک و مکعبی شکل نیز برای انجام این بازی استفاده کنید. در این بازی کودکان چهار ساله باید تلاش کنند بلندترین برجی که می‌توانند را بسازند.
اگر کودک کنجکاوی دارید می‌توانید از طریق این بازی او را با مفاهیم ساده‌ای مانند انرژی باد آشنا کنید. برای انجام این آموزش یک بادبزن در اختیار کودک قرار دهید و از او بخواهید با بادزدن تلاش کند برج بادگیری که ساخته است را خراب کند. این بازی یک بازی مناسب در خانه برای کودکان به حساب می‌آید.
۳-کودکان چهارساله عاشق بازی «نقش‌بازی»
نقش‌بازی یا بازیگری یکی از بازی‌های محبوب کودکان چهار ساله است. در این بازی شما باید موقعیت‌های مختلف را به کودکان معرفی کنید و از آن‌ها بخواهید خودشان را در آن محیط تصور کنند و نقش بازی کنند. موقعیت‌هایی مانند رفتن به فروشگاه، مراجعه به پزشک، رفتن به مدرسه و… می‌توانند برای کودکان ۴ ساله مناسب باشند.
شما می‌توانید در این بازی مناسب کودکان ۴ ساله، حضور فعال داشته باشید و بازی را به‌صورت گروهی با سایر اعضای خانواده انجام دهید. کودکان چهار ساله دوست دارند خودشان را جای دیگران بگذراند و از از زاویه دید آن‌ها به دنیای اطراف نگاه کنند.
۴-طبیعت‌گردی یک بازی جذاب برای کودکان چهار ساله
شاید با خواندن عنوان این مطلب کمی گیج شده باشید. طبیعت‌گردی همان‌طور که برای ما یک نیاز و برای یک زوج سالخورده یک چالش است، برای کودکان چهار ساله یک بازی به حساب می‌آید. کودکان را به طبیعت اطراف خانه ببرید یا اگر در یک شهر شلوغ زندگی می‌کنید آن‌ها را به پارک ببرید و بخواهید از طبیعت یا پرندگان با گوشی شما عکس بگیرند یا این مناظررا نقاشی کنند. در پارک یا فضای باز می‌توانید حافظه شنیداری کودکان را نیز تقویت کنید. مثلا با شنیدن صداهای آشنا از او بپرسید که صدایی که شنیده است مربوط به چیست. یا صدای کدام پرنده از دور دست شنیده می‌شود.در مقاله «بازی برای تقویت حافظه شنیداری کودک» می‌توانید با تعدادی از بازی‌های مناسب برای تقویت حافظه شنیداری آشنا شوید.
۵-«سایه‌بازی» یک بازی هیجان‌انگیز برای تقویت خلاقیت کودک ۴ ساله
برای انجام سایه‌بازی متاسب کودکان ۴ ساله، به یک نور واقعی یا یک منبع نور نیاز دارید. به عنوان مثال می‌توانید از نور خورشید یا نور یک لامپ در اتاق تاریک استفاده کنید. توصیه ما این است که بازی را در یک اتاق تقریبا تاریک و به وسیله نور یک لامپ انجام دهید. کودکان ۴ ساله را رو به دیوار بنشانید و خودتان پشت سر آن‌ها و جلو لامپ قرار بگیرید. سپس وسایل مختلف را جلو لامپ قرار دهید و از کودکان بخواهید حدس بزنند آن وسیله چیست.
در ادامه می‌توانید با دست اشکال مختلفی را روی دیوار ایجاد کنید و یا از کودکان بخواهید خودشان به منبع نور نزدیک شوند و با دست تلاش کنند یک پرنده یا آدم بسازند. به مرور اشکال سخت‌تری ایجاد کنید و از کودک بخواهید حدس بزند شما چه شکلی را ساخته‌اید. این بازی باعث می‌شود کودکان ۴ساله برای تجسم بهتر یک شیء از ابعاد مختلف و تشخیص سایه آن تلاش کنند. در نتیجه به‌طور غیرمستقیم منجر به بهبود هوش فضایی بچه‌ها می‌شود. بازی‌های زیادی برای تقویت هوش در کودکان وجود دارد و شما می‌توانید در مقاله «بازی‌های تقویت هوش کودکان» با این بازی‌ها آشنا شوید.
۶-بازی «مهمانی اسباب‌بازی‌ها» یک بازی جالب برای کودکان چهارساله
این بازی در سنین پایین هم برای دختر بچه‌ها و هم برای پسر بچه‌ها قابل اجرا است. چند عروسک و تعدادی وسایل بازی شبیه‌سازی شده از وسایل خانه را در اختیار کودکان چهار ساله قرار دهید و از آن‌ها بخواهید یک مهمانی با آن اسباب‌بازی‌ها برگزار کنند. کودکان می‌توانند برای اسباب‌بازی‌هایشان غذای خیالی درست کرده و یا از آن‌ها با نوشیدنی‌های خیالی پذیرایی کنند. در ادامه می‌توانید از کودکان بخواهید برای شما و سایر مهمان‌های حاضر در بازی یک قصه تعریف کنند. این نقش‌آفرینی و بازی برای کودکان چهار ساله بسیار لذت‌بخش و باعث افزایش اعتماد به نفس در آن‌ها می‌شود.
۷-«پازل» یک بازی بسیار مفید برای کودکان چهارساله
پازل یک بازی بسیار مناسب برای کودکان چهار ساله است، اما به شرطی که برای کودکان چهار ساله پازل‌های با تعداد تکه خیلی کم در نظر بگیرید؛ زیرا کودکان نباید از درست کردن پازل خسته شوند. همچنین اگر تعداد قطعات پازل زیاد باشد بازی دشوار شده و کودک نمی‌تواند پازل را تکمیل کند. این مسئله می‌تواند به اعتمادبه‌نفس کودکان صدمه بزند. بنابراین انتخاب پازل مناسب برای کودکان چهارساله اهمیت زیادی دارد. در حین حل‌کردن پازل برای اولین‌بار توسط کودکان صبور باشید و از این‌که کودکان با دقت و وسواس زیاد سعی می‌کنند آن را انجام دهند خسته نشوید.
پازل یک اسباب‌بازی مهم برای آموزش مهارت‌های مختلف به کودکان است. افزایش قدرت حل‌مسئله، تقویت حافظه، درک مفاهیم هندسی، افزایش تمرکز و… از جمله مهم‌ترین فواید پازل برای کودکان به شمار می‌روند.
چهار سالگی یک دنیای تازه برای کودکان
کودکان با رسیدن به سن چهار سالگی بسیاری از محدودیت‌های کودکی را پشت سر می‌گذارند. آن‌ها به‌خوبی راه می‌روند و دایره کلمات گسترده‌ای به دست آورده‌اند که با آن سوالات مهم و کلیدی خود را می‌پرسند و با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند. بنابراین سرگرم‌کردن کودکان ۴ ساله نیز به مراتب سخت‌تر خواهد بود. علاوه بر این ما در سن ۴ سالگی با کودکی مواجهیم که تشنه یادگرفتن و شناختن است؛ در نتیجه بازی می‌تواند نقش مهمی در آموزش و تربیت کودکان چهارساله بازی کند. به عنوان والد باید قدر این دوران طلایی را دانست و با انجام بازی‌های مفید به کودکان در شناخت دنیای اطراف و کسب مهارت‌های مورد نیاز برای رشد و بالندگی کمک کرد.
در این مقاله ما با هم بهترین بازی‌ها برای کودکان چهار ساله را مرور کردیم. بازی‌هایی که علاوه بر سرگرمی اهداف مهم دیگری را نیز دنبال می‌کردند. شما برای سرگرم‌کردن کودکان چهار ساله چه بازی‌های دیگری را می‌شناسید؟
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
چه بازی های خوبی معرفی کردید ممنون واقعا
خوشحالیم که این بازی ها رو دوست داشتید و مطلب براتون مفید بوده.