صبر کردن برای همه سخت است به‌خصوص در دنیای دیجیتال که نتایج آنی ما را احاطه کردهاند و در بیشتر مواقع با یک کلیک میتوانیم به چیزهایی که می‌خواهیم، برسیم. کودکان نیز متأثر از این تغییرات همه چیز را به‌صورت آنی می‌خواهند؛ البته عجول بودن کودکان علت دیگری نیز دارد. کودکان معمولا کم‌حوصله هستند و این موضوع با انرژی بالا و تک بُعدی بودن تفکرات آنها ارتباط دارد.
وقتی یک کودک بستنی میخواهد دیگر صبرکردن تا رسیدن به یک بستنی فروشی مفهومی برایش ندارد. زیرا یکی از دلایل عجول بودن کودکان ناامنی و اطمینان نداشتن به نتیجه است. به زبان ساده‌تر کودک خیالش از این بابت راحت نیست که چیزی که الان میخواهد را شما در زمان دیگری برای او تهیه خواهید کرد.
صبر کردن یک مهارت است که باید آن را به کودک خود آموزش دهید، اما نحوه این آموزش نیز اهمیت دارد. کودکان زمان زیادی از روز را مشغول بازی کردن هستند و به قول معروف شغل آنها بازی کردن است. پس توصیه میکنیم مهارت‌های مهمی مانند آموزش صبر کردن را به وسیله بازی به کودکان آموزش دهید.
در ادامه پنج بازی برای آموزش صبر به کودکان را به شما معرفی خواهیم کرد. دقت داشته باشید که این بازی‌ها را به‌صورت آنی و یک‌باره به چرخه بازی‌هایی که کودک انجام میدهد، وارد نکنید و در شرایط مختلف یک یا دو مورد از آنها را به کودکان پیشنهاد کنید و با مشارکت فعال در بازی، کودکان را به انجام بازی تشویق کنید.
۱.بازی یخ و آبنبات، یک بازی جالب برای آموزش صبر به کودکان
در چند ظرف هم‌شکل مقداری آب ریخته و تعدادی آبنبات را داخل آنها بریزید. دقت کنید که پوست آبنبات‌ها را قبل از ریختن توی آب از آن ها جدا کنید. سپس آن ظروف را در فریزر قرار داده و اجازه بدهید به‌صورت کامل یخ بزنند. بعد از چند ساعت یخ را از ظرف جدا کنید و در مقابل هر یک از کودکانتان (یا اگر یک فرزند دارید خودتان و کودکتان) یک قالب یخ بگذارید و از آنها بخواهید که آبنبات‌ها را از یخ جدا کرده و بخورند.
کودکان با یک موقعیت تازه روبرو هستند و باید تصمیم بگیرند. گرفتن یخ در دستانشان کار سادهای نیست و سرمای یخ باعث میشود نتوانند مدت زیادی این کار را انجام دهند. از طرف دیگر آبنبات‌ها را میبینند و می‌دانند که با کمی تلاش به آنها خواهند رسید.
سعی کنید در بین تلاش آنها این موضوع را یادآوری کنید که یخ به‌مرور زمان در دمای محیط آب میشود. کودکان بعد از چند تلاش ناموفق متوجه می‌شوند که یخ در حال آب شدن است و راه رسیدن به آبنبات‌ها صبر کردن است. این بازی اگر به‌صورت گروهی انجام شود نتایج بهتری خواهد داشت. چون در خلال آن کودکان رفتار یکدیگر را میبینند و از آن الگو برداری میکنند. در مقاله «فواید بازی‌های گروهی برای کودکان» به تفصیل در اینباره صحبت کرده‌ایم.
۲.بازی پیرمرد دانا،یک بازی مفید برای کودکان عجول
در این بازی یک نفر باید نقش پیرمرد دانا را ایفا کند. اگر کودک شما خواهر، برادر یا دوستانی دارد بهتر است یکی از آنها این نقش را به عهده بگیرد. در غیر این صورت خودتان عهده‌دار این نقش بشوید. وظیفه پیرمرد دانا این است که از سایر کسانی که بازی میکنند بخواهد فقط کارهایی را انجام دهند که او دستور میدهد. مثلاً پیرمرد دانا از همه میخواهد که تا وقتی که او می‌گوید بخندند. یا تا وقتی که او بگوید تمام، همه دست به سینه بنشینند.
هر چقدر فاصله بین دستورات بیشتر باشد تحمل کردن آن برای کودکان نیز سخت‌تر میشود. ولی این کار بازی فوق‌العاده برای آموزش صبر به کودکان است. با قرار دادن کودکان در موقعیتی که صبر کردن لازم است آنها در حقیقت چاره‌ای ندارند جز اینکه در جای خود بمانند و منتظر دستور بعدی پیرمرد دانا باشند.
۳.بازی آموزش صبر «تخم‌مرغ و قاشق» یک بازی هیجان‌انگیز برای کودکان
بازی‌های زیادی وجود دارند که می‌توانند صبر را به کودکان آموزش دهند، اما هیچ‌کدامشان به اندازه بازی تخم‌مرغ و قاشق جالب نیست. قوانین این بازی بسیار ساده است و هر کسی می‌تواند در آن شرکت کند. چند تخم‌مرغ که از قبل آنها را پخته‌اید و چند قاشق وسایل مورد نیاز برای انجام این بازی هستند. هر شخص باید در حالی که تخم‌مرغ را روی قاشق گذاشته و انتهای قاشق را در دهانش قرار داده است یک مسیر معین را طی کند.
هدف این است که در طی مسیر تخم مرغ روی زمین نیفتد. کودکان ممکن است بخواهند تقلب کنند و با دست تخم مرغ را مهار کنند که در این صورت باید از ابتدای مسیر شروع کنند. انتظار برای نوبت بعدی و شروع دوباره به خاطر رعایت نکردن قوانین و یا افتادن تخم‌مرغ باعث میشود کودکان صبر کردن را یاد بگیرند و در طول انجام بازی با حرکات آرام تلاش کنند به مقصد برسند.
۴.پازل یک انتخاب مناسب برای یاددادن صبر به کودکان عجول
یکی از بازی‌های سرگرم‌کننده و در عین حال آموزنده برای کودکان درست کردن پازل است. سعی کنید طرحی را انتخاب کنید که کودک شما به آن علاقه داشته باشد. رده‌سنی کودکان را در هنگام انتخاب پازل مدنظر قرار دهید. شاید پازل‌هایی با بیش از صد قطعه برای کودکان زیر نه سال مناسب نباشند. در عوض برای کودکان دوازده یا سیزده ساله می‌توان از یک پازل پانصد قطعه‌ای استفاده کرد. درست‌کردن یک پازل باید به طور متوسط یک هفته طول بکشد.
اگر کودک شما در زمانی کمتر از یک هفته موفق به درست کردن پازل شد باید یک پازل سخت‌تر با قطعات بیشتر را برای او انتخاب کنید. بد نیست به این نکته اشاره کنیم که به جز پازل باید برای انتخاب سایر بازی‌ها برای کودکان رده سنی آنها را مدنظر قرار دهید. اگر کودک شما هفت سال سن دارد در مقاله «بازی برای کودکان ۷ سال» تلاش کرده‌ایم بهترین بازی‌های مناسب برای این سن حساس را به شما معرفی کنیم.
۵.بازی‌های رومیزی، بازی‌های مناسب برای آموزش صبر
گیم‌بردها یا همان بازی‌های رومیزی بازی‌هایی هستند که با اهداف مختلف طراحی شدهاند. بازی‌هایی مانند منچ، مار و پله و شطرنج از جمله گیمبردهایی هستند که می‌توانند صبر کردن را به کودکان عجول یاد دهند. انتظار برای نوبت، یکی از مهمت‌رین قسمت‌های این بازی‌هاست که کودک لحظه به لحظه آن را تجربه می‌کند.
تلاش شما از فرزندتان انسان‌های صبور می‌سازد
باید بدانید در نهایت تلاش و همچنین شخصیت شماست که می‌تواند از کودکانتان انسان‌هایی صبور بسازد. شما می‌توانید هر فعالیتی را به یک بازی تبدیل کنید و در آن به کودکان خود چیزی را آموزش دهید. مثلاً کودک شما به یک بازی خاص که در گوشی خود دارید علاقه‌مند است. شما می‌توانید هر بار از او بخواهید که منتظر باشد تا خودتان گوشی را به او بدهید و هر بار زمان این انتظار را طولانی‌تر کنید. می‌توانید برای فعالیتهایی که منجر به صبر کردن موفق در کودکان میشود جایزه‌هایی را تعیین کنید. به‌صورت خلاصه باید بگوییم تقریباً غیر ممکن است که کودکان، مهارت صبر کردن را بدون کمک و راهنمایی شما یاد بگیرند.اگر علاقه دارید درباره آموزش صبر اطلاعات بیشتری به دست آورید می‌توانید به مقاله «آموزش صبر به کودکان» مراجعه کنید.
در این مقاله چند بازی برای آموزش صبر به کودکان را به شما معرفی کردیم، شما چه بازی‌های دیگری برای کودکان عجول می‌شناسید؟
گلنار رضازاده هستم بازی درمانگر و روان درمانگر کودک، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه خوارزمی تهران. از سال ۱۳۹۴ به صورت تخصصی در حوزه بازی‌درمانی، آموزش مهارت‌های زندگی کودک، فرزند پروری و مدیریت استرس والدین مشغول به کار بوده‌ام. باتوجه به اینکه محتوای حوزه کودک بسیار حساس و مهم است، تمامی منابع و مطالب تولید شده در بلاگ کیدزی را پیش از انتشار بررسی می‌کنم.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
ممنون برای معرفی بازی های هدفمند. خیلی دوست داشتم این بازی ها.
خوشحالیم که این بازی ها رو دوست داشتید.