بازی شطرنج بیش از ۱۵۰۰ سال قدمت دارد. این بازی با گسترش در سراسر جهان تغییرات زیادی پیدا کرده و در نهایت به شکل امروزی درآمده است. یکی از دلایل توجه به بازی شطرنج در سال‌های اخیر این است که این بازی فواید زیادی برای رشد ذهنی و اجتماعی کودکان دارد. با وجود این که همیشه می‌توان از فواید و مزایای شطرنج بهره‌مند شد، ولی بدون شک با مداومت در بازی شطرنج، به‌خصوص زمانی که از سنین پایین شروع شود می‌توان به مزیت‌های بیشتری دست پیدا کرد. درمتن زیر ۸ مورد از فواید شطرنج برای کودکان ذکر شده است. با ما همراه باشید.
۱- شطرنج توانایی حل مسئله را در کودکان تقویت می‌کند
یکی از فواید شطرنج برای کودکان، افزایش توانایی حل مسئله است. توانایی حل مسئله هم برای موفقیت در تحصیل و هم برای زندگی در اجتماع ضروری است و این مسئله اهمیت مهارت حل مسئله برای کودکان را نشان می‌دهد. طبق مطالعاتی که در سال ۲۰۱۹ از سوی مؤسسه ملی بهداشت آمریکا انجام شد، انجام فرآیندهای پیچیده و خسته‌کننده برای کودکانی که شطرنج بازی می‌کنند، راحت‌تر است. شطرنج کودکان را برای رویارویی با مشکلات آماده می‌کند و به آنها نشان می‌دهد که چگونه با عوامل بازدارنده روبه‌رو شوند. در واقع موقعیت‌هایی که در شطرنج ایجاد می‌شود، کودکان را وادار به فکرکردن می‌کند تا در بازی برنده شوند. بنابراین شطرنج مشخصا می‌تواند توانایی حل مسئله بچه‌ها را بهبود ببخشد.
۲-توانایی تمرکز کودکان با بازی شطرنج بهبود می‌یابد
با افزایش گرایش به گوشی‌های موبایل بسیاری از کودکان توانایی تمرکز طولانی‌مدت خود را از دست می‌دهند. طبق مطالعات، کودکانی که به‌طور منظم شطرنج بازی می‌کنند، بهبود قابل‌توجهی در حافظه دیداری و تمرکز از خود نشان می‌دهند؛ بنابراین شطرنج روش مؤثری برای مقابله با اثرات مخرب عصر دیجیتال است. اگر در حین بازی شطرنج تمرکز نداشته باشید، ممکن است مهره‌های خود را از دست بدهید و حتی بازی را ببازید!
کودکان در حین بازی شطرنج باید درباره بهترین حرکت مهره‌های خود تصمیم‌گیری کنند و درعین‌حال روی حرکات حریف نیز تمرکز کنند. کودکانی که شطرنج بازی می‌کنند، در طول کلاس درس تمرکز بیشتری دارند و در آینده نیز در انجام وظایف شغلی خود موفق‌تر خواهند بود. از این جهت می‌توان شطرنج را یک بازی شناختی برای کودکان نیز به حساب آورد.
۳-شطرنج مهارت خودتنظیمی کودکان را افزایش می‌دهد
یکی دیگراز فواید شطرنج برای کودکان، افزایش توانایی خودتنظیمی است. خودتنظیمی توانایی کنترل خود است. خودتنظیمی به کودکان کمک می‌کند احساسات، رفتار و گفتار خود را کنترل کنند. در سنین پایین کنترل احساسات و رفتار برای کودکان دشوار است ولی این مهارت با تمرین بهبود پیدا می‌کند. بازی شطرنج یک تمرین بسیار مؤثر برای افزایش مهارت خودتنظیمی در کودکان است. در بازی شطرنج هرگونه رفتار تکانشی و حساب‌نشده، به قیمت ازدست‌دادن یکی از مهره‌ها یا بازنده‌شدن تمام خواهد شد. هرچه کودکان بیشتر شطرنج بازی کنند، کنترل بیشتری بر رفتارهای خود پیدا می‌کنند.
۴-شطرنج به بهبود تفکر استراتژیک و آینده‌نگری کودکان کمک می‌کند
هیچ‌کس از بدو تولد در پیش‌بینی حرکات حریف خود استاد نیست و این توانایی با تمرین‌کردن به دست می‌آید. شطرنج یک بازی استراتژیک است که نیاز به فکرکردن، برنامه‌ریزی و آینده‌نگری دارد. برای داشتن یک استراتژی موفقیت‌آمیز در شطرنج باید بتوانید سناریوهای متعددی را در ذهن خود بسازید و نتایج هریک را بررسی کنید تا با قراردادن مهره‌های خود در بهترین حالت بتوانید مهره‌های حریف را به دام بیندازید؛ بنابراین بازی شطرنج به کودکان می‌آموزد که برای حرکات بعدی خود برنامه‌ریزی کنند و آینده‌نگری داشته باشند.
۵-شطرنج باعث ارتقای هوش می‌شود
تحقیقات نشان داده است که شطرنج باعث ارتقای هوش کودکانی می‌شود که به‌طور منظم شطرنج بازی می‌کنند. هیچ درصد قطعی از این که هوش کودک توسط بازی شطرنج چقدر ارتقا پیدا می‌کند، وجود ندارد، اما انجام بازی منظم شطرنج، شرکت در مسابقات یا حتی شطرنج بازیکردن برای سرگرمی، همگی تاثیر زیادی در بهبود هوش کودکان دارند. درواقع می‌توان گفت شطرنج یکی از بازی‌های تقویت هوش کودکان است.
۶-رشد خلاقیت کودکان یکی از فواید مهم شطرنج برای کودکان است
همان‌طور که تمرینات بدنی، آمادگی جسمانی را افزایش می‌دهند، مغز نیز برای داشتن عملکرد عالی به ورزش نیاز دارد. بر اساس تحقیقات رابرت فرگوسن، مدیر اجرایی مدرسه شطرنج آمریکا در پنسیلوانیا، کودکانی که شطرنج بازی می‌کنند، در آزمون تفکر انتقادی ۱۳ درصد و در آزمون تفکر خلاق ۳۵ درصد امتیاز بیشتری کسب کردند. در حین بازی شطرنج شما دائما به این فکر می‌کنید که چگونه حریف خود را شکست بدهید یا چگونه پادشاه او را بکشید و برای رسیدن به این هدف روش‌های متنوعی را در ذهن خود ابداع می‌کنید. بنابراین بازی شطرنج، یک بازی پیچیده و موفقیت در آن نیازمند خلاقیت است. به این ترتیب یکی دیگر از فواید شطرنج ، پرورش خلاقیت در کودکان است.
۷-شطرنج به‌صورت غیرمستقیم مهارت خواندن را در کودکان ارتقا می‌دهد
بله درست خواندید، بازی شطرنج مهارت‌های خواندن کودکان را نیز بهبود می‌بخشد. کودکان باید هنگام بازی شطرنج از فرآیندهای شناختی مانند رمزگشایی، تجزیه‌وتحلیل، تفکر و درک استفاده کنند که همگی پیش‌نیازهای خواندن هستند. درواقع شطرنج یکی از بازی‌های شناختی کودکان محسوب می‌شود. طبق مطالعات، عملکرد کودکانی که شطرنج بازی می‌کنند در تست‌های خواندن ۱۰ درصد بهتر از سایر همسالان‌شان است. اگر کودک شما در خواندن ضعف دارد خواندن مقاله «بازی برای تفویت مهارت خواندن کودکان» می‌تواند به شما در این زمینه کمک بیشتری کند.
۸- بازی شطرنج به کودکان صبر و بردباری می‌آموزد
کودکانی که شطرنج بازی می‌کنند کودکان صبوری هستند و با قرارگرفتن در موقعیت‌هایی که نیاز به صبر و تحمل دارند، شکیبایی بیشتری از خود نشان می‌دهند. برای مثال این کودکان وقتی منتظر نوبت خود هستند کمتر بی‌قراری می‌کنند. افزایش صبوری و شکیبایی یکی از فواید شطرنج برای کودکان است که باعث می‌شود کودکان در برقراری روابط اجتماعی خود با مشکلات کمتری روبرو شوند. بنابراین می‌توان شطرنج را دسته بازی‌هایی برای آموزش صبر به کودکان نیز قرار داد.
با کودک خود شطرنج بازی کنید تا هر دو از فواید آن بهره ببرید
شما به‌عنوان والد باید در این مورد تصمیم‌گیری کنید که کودک خود را به شطرنج بازیکردن تشویق کنید یا خیر. اگر می‌خواهید فرزندتان از فوایدی که گفته شد بهره‌مند شود می‌توانید با خرید یک ست شطرنج باکیفیت یا با استفاده از ست شطرنج شخصی خود، آموزش به کودکتان را شروع کنید و اولین مشوق او باشید. فرقی نمی‌کند کودکان فقط برای سرگرمی شطرنج بازی کنند و یا به‌عنوان یک شطرنج‌باز حرفه‌ای در مسابقات شطرنج شرکت کنند، در هر صورت آنها از فواید بازی شطرنج برای کودکان بهره‌مند خواهند شد.
در این مقاله سعی کردیم درباره انواع فواید شطرنج برای کودکان با شما صحبت کنیم. آیا شما نیز کودک خود را به بازی شطرنج تشویق می‌کنید؟ نظرات خود را با ما درمیان بگذارید.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
مطالب عالی و آموزنده کاش در مورد وابستگی کودکان ۸ ساله جدایی از مادر به سختی انجام می شود راهکاری ارایه بدین ممنونم
چه خوب نمیدونستم شطرنج انقدر برای بچه ها پرفایده است.
بله بازی یه ظاهر ساده شطرن قواید زیادی برای کودکان داره.
خیلی کامل ومفید بود، دوست داشتم در موردبرطرف کردن مشکل وابستگی که به خاطر مادر ایجاد شد، خود مادر رو هم راهکار بهش بدید. ممنون