هوش مالی به مجموعه توانایی‌های فرد در ارتباط با مدیریت پول، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های مالی گفته می‌شود. برای تقویت هوش مالی در کودکان، علاوه بر آموزش مفاهیم مالی پایه، والدین باید اطمینان حاصل کنند که فرزندشان رابطه سالمی با پول و منابع مالی برقرار می‌کند.
هر کودکی، صرف نظر از نوع حرفه‌ای که در بزرگسالی انتخاب می‌کند، در طول زندگی خود با پول و مسائل مالی سروکار دارد. انتخاب سبک زندگی تجملاتی با وجود درآمد پایین، ماندن کوتاه‌مدت در یک شغل و حرفه، قرض‌گرفتن‌های افراطی و بدهی‌های سنگین، خیلی از اوقات به دلیل نداشتن سواد مالی یا هوش مالی پایین در افراد اتفاق می‌افتند. امروزه کودکان باید از نحوه عملکرد پول آگاهی بیشتری داشته باشند. جالب است بدانید این آگاهی و کسب مهارت موضوعی فراتر از خریدن چند شکلات با تعدادی اسکناس است! در واقع مسیر موفقیت مالی برای کودکان امروزی نسبت به زمان والدینشان بسیار متفاوت است و نیازمند یادگیری مهارت‌های متعدد است. در این مطلب قصد داریم ترفندهایی برای تقویت هوش مالی کودکان را شرح دهیم. با ما همراه باشید.
۱- برای تقویت هوش مالی کودکان پس‌اندازکردن را آموزش دهید
تلاش برای رسیدن به هدف‌هایی که یک وجهه مالی دارند، بدون شک درس بزرگی برای تقویت هوش مالی در کودکان است. در واقع افزودن یک وجهه مالی به هدف‌ها سطح بیشتری از کوشش و هوشمندی را می‌طلبد. این امر به تقویت هوش مالی کودک شما نیز کمک می‌کند. بنابراین با ایجاد یک هدف پس‌انداز، مانند خرید یک بازی ویدئویی جدید یا بلیط کنسرت، فرزندتان را برای یادگیری این مهارت آماده کنید. شما می‌توانید از تکنیک‌های مطلب آموزش پس انداز به کودکان برای تمرین بیشتر و تثبیت این مهارت در کودکان بهره ببرید. پس‌اندازکردن باعث می‌شود که کودک متوجه شود کنارگذاشتن پول به‌جای خرج‌کردن یک‌باره آن، به او اجازه می‌دهد در طول زمان خریدهای بزرگ‌تر و مهم‌تری انجام دهد و به خواسته‌هایی که به پول بیشتری نیاز دارند، دست پیدا کند.
۲- اجازه دهید بچه‌ها اشتباهات مالی مرتکب شوند
اجازه‌دادن به کودک برای شکست‌‌خوردن یکی از موثرترین راه‌ها برای آموزش تاب‌آوری و تصمیم‌گیری هوشمندانه در امور مالی است. این توصیه به این معنا نیست که به کودک اجازه دهید روی تمام پول‌های خود قمار کند یا آن‌ها را هر روز از دست بدهد. در عوض به این معناست که کودک با ورود به تجربه‌های کم‌خطر مالی، شکست را تجربه کند. این تجربه‌ها به‌طور غیرمستقیم منجر به تقویت هوش مالی در کودکان می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر کودک شش ساله شما از پول توجیبی خود برای خرید اسباب‌بازی ارزان قیمت از یک اسباب‌فروشی محلی استفاده کرد، مداخله نکنید! اگر اسباب‌بازی چند دقیقه بعد از رسیدن به خانه شکست؛ کودک شما می‌آموزد قبل از خرید، فکر کند و کیفیت محصول را بررسی کند. همچنین مهارت خرج‌کردن پول هوشمندانه را نیز تمرین می‌کند.
۳- با آموزش اولویت‌بندی به فرزندتان، هوش مالی او را ارتقا دهید
اولویت‌بندی اقتصادی یک مهارت مهم در مقوله هوش مالی است که اهمیت زیادی در زندگی روزمره دارد. بهترین زمان برای آموزش اولویت‌بندی مالی به بچه‌ها، شروع از سنین پایین است. چون امکان تمرین آن زیاد است. شما می‌توانید برای تقویت هوش مالی کودکان این مهارت را با آن‌ها تمرین کنید که قبل از هر تصمیم مالی به ابعاد مختلف آن فکر کنند. برای مثال بازی‌ها می‌توانند بهترین بستر برای آموزش اولویت‌بندی مالی به کودکان باشند. یک نمونه بازی قابل انجام در موقعیت‌های مختلف این است که چند کودک را در جایگاه فروشنده و خریدار قرار دهید. به‌طور نمادین بودجه محدودی را در اختیار کودکی که نقش خریدار را بازی می‌کند، بگذارید او باید این بودجه را برای خرید کالاهای مختلف ضروری و غیرضروری تخصیص دهند. این بازی به آن‌ها نشان می‌دهد که در زندگی واقعی، نیازمند اولویت‌بندی در تخصیص بودجه هستند تا بتوانند هزینه‌های خود را مدیریت کنند. به عنوان مثال، باید اولویت خرید غذا، پرداخت قبض و …. را مشخص کنند. شاید بهتر باشد در کنار یادگیری این مهارت، صبرکردن برای دستیابی به برخی خواسته‌ها را نیز آموزش دهید.
۴- گاهی اوقات مدیریت امور مالی خانواده را به فرزند خود بسپارید
یک تمرین خوب برای تقویت هوش مالی کودکان این است که وقتی بچه‌ها به نوجوانی نزدیک می‌شوند، به آن‌ها اجازه دهید هر از گاهی هزینه‌های خانه را مدیریت یا حسابرسی کنند. مدیریت یا نظارت بر میزان بودجه و هزینه‌های یک بخش از امور خانوادگی در یک مدت زمان محدود می‌تواند بهترین بستر برای ارتقای هوش مالی کودکان باشد. برای مثال به اندازه یک روز یا یک هفته به بچه‌ها پول بدهید تا خوراکی کافی برای تمام میان‌وعده‌های غذایی خانه بخرند. به بچه‌ها کمک کنید تا یک لیست خرید درست کنند. البته نیاز است قوانینی را برای این خریدها تعیین کنید(تعداد دفعات محدود برای خرید شیرینی یا خوراکی‌های ناسالم یا اختصاص پول به خوراکی‌های سالم). جایزه‌ای را برای بهترین نوع مدیریت در نظر بگیرید. همچنین می‌توانید از فرزندتان بخواهید که نقش مشاور مالی شما را بر عهده بگیرد و او را تشویق کنید تا به روش خود به شما توصیه‌های مالی کند. خیلی از اوقات با انجام‌دادن این تمرین، بچه‌هایی که رفتارهای مالی نادرستی دارند، دچار تغییرات رفتاری مثبت اساسی می‌شوند.
۵- برای تقویت هوش مالی کودک، فرصت کسب درآمد در اختیارش بگذارید
آشنایی با نحوه کارکردن یا کسب درآمد به شیوه‌های متفاوت، یکی از مفاهیم پایه در تقویت هوش مالی کودکان است. کودکان باید بدانند که پول به دست آوردنی است، به‌راحتی هم به دست نمی‌آید و کار و پول به هم مرتبط هستند. کودکان می‌توانند کارهایی را برای ایجاد درآمد اضافی در خانه انجام دهند(مثلا: انجام کارهای باغبانی در تابستان، انجام خریدهای خانه، نگهداری از حیوانات خانگی و…). البته بچه‌ها باید تفاوت بین وظایفی که برایشان درآمد کسب می‌کنند و وظایفی که به عنوان عضو خانواده انجام می‌دهند را درک کنند. در غیر این صورت تبدیل به یک انسان باج‌گیر خواهند شد. مرز این موضوع باید به‌طور مشخص و جداگانه برای بچه‌ها شرح داده شود.
۶- فرزندتان را با سرمایه‌گذاری آشنا کنید
سرمایه‌گذاری، مانند بودجه‌بندی و پس‌انداز، یک مرحله ضروری برای تقویت هوش مالی کودکان است. این یک قانون در امور مالی است: «اگر می‌خواهید آینده‌ای مطمئن از نظر مالی داشته باشید، باید سرمایه‌گذاری کنید». اگرچه کودکان نمی‌توانند از نظر فیزیکی سرمایه‌گذاری کنند، اما شما می‌توانید این موضوع را از طرق مختلف برای فرزندتان توضیح دهید و اهمیتش را یادآور شوید. برای مثال زیپاد، یک اپلیکیشن برای والدین است که می‌تواند از طریق ایجاد حساب دیجیتال کودک و نوجوان پاسارگاد این فرصت را در اختیار بچه‌های زیر ۱۸ سال بگذارد. والدین می‌توانند با استفاده از امکانات مختلف زیپاد به بچه‌ها مفهوم سرمایه‌گذاری را توضیح دهند.
اهمیت تقویت هوش مالی در کودکان چقدر است؟
همه شما به‌عنوان یک والد، بهترین آرزوها را برای فرزندتان دارید، درست است؟ وقتی کودکان به مرحله بزرگسالی نزدیک می‌شوند، بیشتر والدین حاضرند در صورت امکان از نظر مالی به آن‌ها کمک کنند(خواه از طریق هدیه باشد یا قرض‌دادن به آن‌ها). اجازه بدهید اما درباره این موضوع صحبت کنیم که شاید تقویت هوش مالی کودکان، بهترین هدیه برای آن‌ها باشد. چیزی که کمتر به آن پرداخته می‌شود. تقویت هوش مالی در کودکان موضوع مهمی است که والدین و مربیان باید از آن آگاه باشند و در راستای آن برنامه‌ریزی انجام دهند. آموزش سواد مالی به کودکان از طریق نرم‌افزارهایی همچون زیپاد، می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا مهارت‌های مورد نیاز برای تبدیل شدن به کارآفرینان موفق در آینده را توسعه دهند. با تجهیز کودکان به این مهارت‌های ارزشمند، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که آن‌ها ابزارهای لازم برای تصمیم‌گیری هوشمندانه در مورد منابع مالی را با بزرگ‌شدن و ورود به بزرگسالی در اختیار دارند.
در این مطلب تلاش کردیم تکنیک‌هایی برای تقویت هوش مالی در کودکان را به اختصار بیان کنیم. شما برای تقویت هوش مالی فرزندتان چه کارهایی انجام می‌دهید؟ آیا این کار را ضروری می‌دانید؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
