«مامان میشه این عروسک رو با پول توجیبیام بخرم؟» فرض کنید دختر ۶ ساله‌‌تان این سوال را می‌پرسد. این در حالی است که چند هفته است که تصمیم گرفته، هر ماه مقداری از پولش را پس انداز کند تا بازی فکری محبوبش را بخرد، اما اکنون نظرش عوض شده است. در این موقعیت چطور به فرزندتان پاسخ می‌دهید؟ چگونه به او توضیح می‌دهید که پس انداز کردن برای یک خرید برنامه‌ریزی‌شده و سنجیده می‌تواند رضایت بیشتری نسبت به هدر دادن پولش برای یک خرید کوچک و ناگهانی ایجاد کند؟
پس انداز کردن یکی از مهارت‌های مالی مهم است که می‌تواند در آینده فرزند شما تاثیر فوق‌العاده‌ای داشته باشد. ردپای اهمیت این موضوع را در میان نسل گذشته والدین و حتی در خاطرات کودکی خودتان می‌توانید پیدا کنید. احتمالا همه شما بتوانید صدای جیرینگ جیرینگ برخورد سکه‌ها هنگام ریختنشان در قلک‌های سفالی و لذت شکستن آن برای یک خرید دلخواه را به خاطر بیاورید.
در طول سال‌های گذشته و با کمرنگ شدن استفاده از پول‌های نقدی، قلک‌ها هم از زندگی بچه‌ها حذف شدند. در نتیجه پدر و مادرها باید از روش‌های جدیدتری مثل قلک‌های مدرن و دیجیتال برای آموزش پس انداز کردن و آموزش سواد مالی به کودکان بهره بگیرند. این که چنین قلک‌های مدرنی چه کاربردی دارند، چطور می‌توانند مفید واقع شوند و روش‌های صحیح آموزش پس انداز به کودکان چیست، سوالاتی است که در ادامه به آن‌ها پاسخ خواهیم داد. با ما همراه باشید.
۱- قدم اول در آموزش پس انداز به کودکان، یادگیری ارزش پول است
حدود ۵ تا ۶ سالگی فرزند شما، درک عمیق‌تری نسبت به اعداد و ارزش پول پیدا می‌کند. قبل از این سن اگر به کودک تعدادی اسکناس یا سکه عیدی بدهید، ممکن است آن‌ها را به سمت بالا پرت کند تا باران پول ببارد! به گفته کارشناسان و مطالعات مالی، در سن ۷ سالگی، کودکان می‌توانند ارزش پول را درک کنند.
بازی‌های نمایشی علاوه بر این که می‌تواند ارزش پول را به کودکان آموزش دهند، فرصتی برای بازی والدین با کودکان و برقراری ارتباط بهتر با آن‌ها به شمار می‌روند. فراموش نکنید بازی‌های شما با فرزندتان از جایگاه ویژه‌ای در زمینه آموزش مهارت‌های مختلف برخوردار است. در مقاله « اهمیت بازی والدین با کودکان» به‌طور مفصل به این موضوع پرداخته‌ایم.
مثلا شما می‌توانید با فرزندتان بازی فروشنده و خریدار انجام دهید. هر کدامتان یک نقش را به عهده بگیرید و گاهی حتی نقش‌ها را جابه‌جا کنید. برای هر وسیله یا میوه یک قیمت تعیین کنید و اجازه دهید کودک درکی نسبی از مقوله پول پیدا کند. سپس این موضوع را یادآور شوید که اگر بخواهد میزانی از پول را پس انداز کند بهتر است کدام وسیله را بخرد تا مقداری از پول در جیبش برای آینده باقی بماند.
بازی‌های آنلاینی که کودک می‌تواند با جمع کردن سکه‌ها در طول بازی اقلامی را خریداری کند یا با نگه داشتن این سکه‌ها و خرج نکردنشان(به نوعی پس انداز کردن) به قابلیت ویژه‌ای دست پیدا کند می‌توانند در آموزش پس انداز به کودکان موثر باشند. برای مثال بازی جک و معدن طلا، در اپلیکیشن همبازی در این دسته قرار می‌گیرد. انجام چنین بازی‌هایی پیش‌زمینه‌ای برای آموزش پس انداز در ذهن کودکان ایجاد می‌کند.
همچنین هرگز فراموش نکنید که هر مهارتی را می‌توان از طریق تمرین، بهتر آموخت. همین امر در مورد یادگیری بچه‌ها نیز صدق می‌کند. برای نمونه کودکان پیش‌دبستانی می‌توانند در خریدهایی مثل رفتن به سوپرمارکت به شما کمک کنند. هر بار انجام این کار، تمرینی برای آموزش مهارت‌های مالی به فرزندتان است. کودک در هر خرید به کمک شما می‌تواند اقلام را طبق بودجه مالی و براساس مقایسه قیمت‌ها و لیست خرید انتخاب کند. در این مواقع می‌توانید مجددا اهمیت پس انداز و جلوگیری از خریدهای هیجانی را به صورت عملی به فرزندتان یادآور شوید.
۲- به وسیله بازی تفاوت بین نیاز و خواسته آنی را به کودک آموزش دهید
آموزش پس انداز به کودکان یکی از مهم‌ترین بخش‌های آموزش سواد مالی به کودکان است. برای آموزش پس انداز به کودکان لازم است قبل از این که به کودک پول تو جیبی دهید، کمک کنید تفاوت بین نیاز و خواسته را درک کند. به طور مثال می‌توانید از کارت‌های آموزشی کمک بگیرید. هر کارت باید یک نقاشی از یک نیاز مانند وعده‌های غذایی اصلی روزانه یا یک خواسته مانند بستنی داشته باشد. از کودک بخواهید که کارت‌ها را در این دو دسته خواسته و نیاز مرتب کند و در موقعیت‌های فرضی برای تصمیم خرید هر چیزی با هم بحث کنید.
برای نمونه به کودک بگویید دو انتخاب دارد:
۱- می‌تواند با کل پول‌توجیبی ماهیانه‌اش، یک اسباب‌بازی که در بازار دیده را بخرد(خواسته).
۲- هر ماه میزانی از پولش را برای خرید یک اسباب‌بازی دلخواه پس انداز کند و با بقیه آن هر روز در مدرسه یک خوراکی محبوبش را بخرد(نیاز).
استدلال‌های کودک را برای هر انتخاب بررسی کنید و اجازه دهید مزایا و معایب هر انتخاب را بیان کند. این نکته را به فرزندتان یادآور شوید که خرید بیش از حد اقلام در دسته «خواسته» ممکن است باعث شود که موارد دسته «نیازها» را نتوانید بخرید یا اگر میزان پس اندازتان را در هر ماه به بهانه‌ای قطع کنید به هدف بلندمدت‌تان دست پیدا نکنید.
این که کودک بتواند طبق قراردادی که خودش برای پس انداز کردن تعیین کرده عمل کند نوعی آموزش مسئولیت‌پذیری به کودکان به حساب می‌رود و تمرینی بسیار خوب در این زمینه نیز هست.
۳- پول توجیبی را به عنوان فرصتی برای یادگیری پس‌انداز در نظر بگیرید
احتمالا شما هم طعم لذت خریدهایی که با پول توجیبی‌های خودتان خریدید زیر دندانتان هست. بچه‌ها باید مدیریت پول‌هایشان را به صورت عملی بیاموزند. با شروع پول تو جیبی دادن به بچه‌ها، یادگیری مهارت پس انداز کردن هم اهمیت پیدا می‌کند.
شما می‌توانید دادن پول تو جیبی را به‌صورت سنتی یا به‌صورت آنلاین و از طریق اپلیکیشن‌های آنلاین بانک انجام دهید. تفاوت روش‌های سنتی و آنلاین میزان نظارت شما بر خرید و تراکنش‌های کودک و سهولت انجام کارها به‌صورت دیجیتال است. به‌طور مثال شما می‌توانید به عنوان والد با امکانات موجود در اپلیکیشن زیپاد ماهیانه و به میزان مشخص به کیف پول دیجیتالی فرزندتان، پول توجیبی اختصاص دهید و بر نحوه خرج کردن آن نظارت کنید. این پول توجیبی می‌تواند در حساب دیجیتال کودک قرار گیرد. کودک نیز می‌تواند با استفاده از زی کارت که یک کارت اعتباری مخصوص کودکان است، این پول توجیبی را خرج کند. زی کارت برای کودکان حس استقلال مالی را نیز ایجاد می‌کند.
۴- برای آموزش پس انداز به کودکان، بودجه‌بندی مالی را یاد دهید
شاید فرزند شما بعد از دریافت پول توجیبی هنوز هم برای درک مفهوم پس انداز کردن مشکل داشته باشد. در این مواقع بهتر است به صورت عملی بودجه‌بندی را برای او توضیح دهید. مثلا سه شیشه شفاف را جلوی او قرار دهید و سه نام را روی آن‌ها بچسبانید. شیشه مخصوص خرج‌کردن، شیشه مخصوص پس اندازکردن و شیشه مخصوص بخشیدن یا صدقه. از او بخواهید پول‌های نقدش را که شامل عیدی‌های نوروز، هدیه‌های تولد و پول‌توجیبی‌هایش می‌شود در این سه شیشه قرار دهد.
گاهی اوقات کودکان تفاوت شیشه پس انداز و خرج‌کردن را متوجه نمی‌شوند. یعنی وقتی پای خرید هیجانی یک وسیله غیر ضروری و بدون برنامه به میان می‌رسد هر دو را در دسترس می‌دانند. فرزند شما باید متوجه شود پول پس انداز تا رسیدن به هدف موردنظر قابلیت دسترسی ندارد. این موضوع را با استفاده از خدمات قلک حساب دیجیتال کودک و نوجوان، بهتر می‌توان آموزش داد زیرا کودک تا رسیدن پس انداز به اندازه هدف تعیین‌شده جز با نظارت و اجازه والدینش اجازه شکستن قلک و برداشت پول ندارد. این تکنیک علاوه بر آموزش پس انداز به کودکان، در آموزش صبر به آن‌ها نیز کاربرد دارد.
۵- با ایجاد یک هدف یا آرزو پس انداز کردن را برای کودک هیجان‌انگیز کنید
زمانی فرزند شما می‌تواند انگیزه‌ای برای پس انداز کردن و کنار گذاشتن پولش داشته باشد که اولا برای خرج کردن پول موردنظر هدفی داشته باشد، دوما اینکه در تعیین این اهداف نقش داشته باشد. شما می‌توانید به‌طور مثال در راهکار قبلی حتی روی شیشه پس انداز با کمک فرزندتان اسم وسیله‌ای را که می‌خواهد با آن پول‌ها بخرد را بنویسید یا نقاشی کنید.
این نوع هدف‌گذاری در آموزش پس انداز به کودکان بسیار موثر بوده و کودک را ترغیب می‌کند تا به پس اندازکردن ادامه دهد. این موضوع به‌صورت خدمتی منحصر به فرد در قلک حساب دیجیتال کودک و نوجوان، برای کودک قابل انجام است. فرزند شما می‌تواند برای هر هدف خود قلک بسازد که البته اجازه شکستن آن را تا جمع شدن پول موردنظر ندارد و در موارد استثنا با نظارت والدین این کار قابل انجام است و پول آن به حساب والد واریز می‌شود تا روی آن خرید نظارت کافی را داشته باشد.
داستان کوتاه درباره پس انداز، قصه‌ها معلم خوبی برای یادگیری پس انداز هستند
داستان‌ها می‌توانند قدرتی فوق‌العاده در آموزش پس انداز به کودکان داشته باشند. شما می‌توانید با خواندن داستان‌هایی آموزشی در زمینه‌های مختلف، کودکتان را برای ایجاد رفتارهای مثبت آماده کنید. این داستان‌ها حتی می‌توانند خاطرات خودتان از اولین پس اندازها و خریدهایتان باشد. در اپلیکیشن پرنده فرزندتان می‌تواند قصه‌هایی بشنود که به‌طور غیرمستقیم پس انداز کردن را امری پسندیده می‌شمارد. جیک جیک مستون یک داستان قدیمی و آموزنده است که با زبان تمثیل به اهمیت ذخیره و پس انداز مواد غذایی برای حیوانات می‌پردازد.
الگوی کودک در پس انداز کردن باشید، هر کودک امتداد راه پدر و مادرش است
کودکان با مشاهده یاد می‌گیرند، بنابراین بهترین راه برای آموزش پس انداز به کودکان این است که خودتان پول پس انداز کنید. این موضوع را به‌صورت عملی و کلامی به کودک یادآور شوید. وقتی به خارج از خانه برای خرید می‌روید، به فرزندان خود نشان دهید که چگونه قیمت اجناس مختلف را برآورد می‌کنید و توضیح دهید که چرا خرید یک کالا نسبت به کالای دیگر منطقی تر است. همچنین آموزش خرج کردن به کودکان می‌تواند گام موثری در یاددان نحوه پس انداز کردن به کودکان باشد.
این پیام را مجددا تکرار کنید که هر بار که پول دریافت می‌کنید، بخشی از آن را ذخیره می‌کنید و چرا این کار برای خودتان و تک‌تک اعضای خانواده اهمیت دارد. در این مقاله تلاش کردیم راه‌هایی برای آموزش پس انداز به کودکان را بیان کنیم. شما یادگیری این مهارت را در زندگی کودک ضروری می‌دانید؟ چه راهکاری را برای ترغیب کودکان به پس اندازکردن مناسب می‌دانید؟
گلنار رضازاده هستم بازی درمانگر و روان درمانگر کودک، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه خوارزمی تهران. از سال ۱۳۹۴ به صورت تخصصی در حوزه بازی‌درمانی، آموزش مهارت‌های زندگی کودک، فرزند پروری و مدیریت استرس والدین مشغول به کار بوده‌ام. باتوجه به اینکه محتوای حوزه کودک بسیار حساس و مهم است، تمامی منابع و مطالب تولید شده در بلاگ کیدزی را پیش از انتشار بررسی می‌کنم.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
این حساب دیجیتال کودک و نوجوان ، حساب پس انداز هست؟
آموزش پس انداز به بچه ها خیلی مهم واقعا تو آیندشون تاثیر داره. چه مطلب خوبی بود. این حساب دیجیتال کودک و نوجوان باید چیز جالبی باشه
من از اون روش شیشه‌ها خیلی خوشم اومد با بچه‌ها اجراش کردیم واقعا موثره توی یادگیریشون👌🏻
به نظرم برای بعضی از بچه‌ها میشه زودتر از ۷ سالگی هم آموزش پس‌اندازکردن رو شروع کرد چون ممکنه مفهوم پول رو بفهمن
چقدر واقعا ضروریه آموزش پس انداز به بچه ها . ممنون از مقاله خوبتون