آیا میدانید براساس تحقیقات علمی کودکان کمتحرک، به احتمال زیاد در بزرگسالی هم افرادی غیرفعال و کمانرژی خواهند بود؟ علاوه بر این، کمتحرکی جوانان را در معرض خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و سرطان قرار میدهد. به همین دلیل تشویق به ورزش و حفظ تناسب اندام از سنین پایین بسیار اهمیت دارد. اگر ورزش کردن از سنین پایین تبدیل به یک عادت روزانه شود، در بلندمدت فواید بسیار و تاثیرات مثبتی بر روی سلامتی، موفقیت و شادی فرزندان خواهد داشت.یکی از مهمترین فواید ورزش در سالهای پرتلاطم نوجوانی، تعدیل احساسات و آرامش برای نوجوانان است.
با این که تصور بیشتر بزرگسالان از ورزش کردن، رفتن به باشگاه، دویدن روی تردمیل یا وزنه زدن است، اما برای بچهها ورزش به معنای بازی و فعالیت بدنی است. بچهها در مدرسه هنگام زنگ تفریح، در کلاس رقص یا تمرین فوتبال، دوچرخه سواری، یا با دویدن به دنبال یکدیگر و شیطنت، درواقع در حال ورزش کردن هستند.
ورزش کردن فواید بیشماری برای کودکان دارد که میتوان آنها را به ۳ دسته فواید جسمی، روانی و اجتماعی تقسیم کرد. در این مطلب با مهمترین فواید ورزش برای کودکان و تاثیرات گستردهای که بر روی سلامت جسم، روان و حتی کیفیت زندگی کودک دارد آشنا خواهید شد.
۱- کاهش استرس از مهمترین فواید ورزش برای کودکان
پژوهشهایی که در دانشکده پزشکی هاروارد در رابطه با تاثیر ورزش بر روی کاهش استرس انجام شد، نتایج جالبی دارند. براساس این تحقیقات، ورزش کردن باعث کاهش سطح هورمونهای استرسزا مانند آدرنالین و کورتیزول و افزایش تولید اندورفین میشود. اندروفین یک ماده شیمیایی در مغز است که بهعنوان یک مسکن و آرامبخش طبیعی عمل میکند. بنابراین ورزش کردن بهطور طبیعی موجب بهبود روحیه کودکان و کاهش استرس آنان میشود.
۲- پیشگیری از بروز افسردگی در کودکان با ورزش
مطالعهای که در سال ۲۰۱۷ درباره افسردگی در دانشگاه علم و صنعت نروژ انجام شد، نشان داد که فعالیت بدنی در کودکان از ابتلای آنها به افسردگی پیشگیری میکند. در این مطالعه که چهار سال طول کشید، تقریبا ۷۰۰ کودک ۶ تا ۱۰ ساله مورد بررسی قرار گرفتند. بر این اساس کودکانی که جنبوجوش بیشتری داشتند، در طی دو سال مطالعه، کمتر دچار علائم افسردگی شدند. بنابراین کودکان با بازی کردن و فعالیت بدنی دربرابر افسردگی مقاوم میشوند.
مطالعه دیگری که در سال ۲۰۱۹ در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شد، نشان داد که سروتونین (هورمون شادی) در طول ورزش افزایش پیدا میکند و موجب افزایش سطح انرژی و تقویت قدرت سلولهای عصبی میشود. افزایش سطح سروتونین در سیستم عصبی مرکزی نیز با احساس شادی، افزایش اشتها و کاهش افسردگی مرتبط است.در واقع اگر میخواهید فرزندی شاد داشته باشید، تشویق او به ورزشکردن یک راهکار بسیار مفید است. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید به مقاله چگونه کودکی شاد داشته باشیم مراجعه کنید.
۳-بالارفتن اعتمادبه نفس از جمله فواید ورزش برای کودکان پیش دبستانی
کودکان شاد اغلب اعتماد به نفس بیشتری دارند اما این موضوع تنها تحت تاثیر شرایط اقتصادی و رفاه نیست. شادی حاصل مجموعهای از عوامل است. یکی از مهمترین عوامل موثر بر میزان شادی، هورمونها هستند. تنظیم سطح هورمونها بر روحیه کودک تاثیر میگذارد و موجب سرزندگی و شادابی او میشود، اما فواید ورزش برای کودکان به هورمونها محدود نمیشود.
سن پیش از دبستان برای ایجاد اعتماد به نفس در کودکان از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا در این سن کودک از محیط خانواده جدا شده و ساعتهای زیادی در گروه همسالان قرار میگیرد. انجام حرکات ورزشی و ورزیدهتر شدن بدن موجب میشود تا کودک پیش دبستانی تصور بهتری از خودش پیدا کند. در واقع تصور کودک از خودش، یکی دیگر از عوامل موثر بر تقویت اعتماد به نفس او است. بهعلاوه در محیطهای ورزشی، کودکان این فرصت را پیدا میکنند تا دوستان جدیدی داشته باشند. تقویت ارتباطات و داشتن دوستان صمیمی میتواند موجب تقویت اعتماد به نفس کودک شود. علاوه بر ورزش، بازیهایی برای تقویت اعتماد به نفس کودکان نیز وجود دارند که میتوانند در این زمینه بسیار موثر باشند.
۴-بهبود کیفیت خواب کودک از مهمترین فواید ورزش برای کودکان دبستانی
در سنین مدرسه یکی از مسائل مهم برای والدین تنظیم خواب کودک است. کودکان در این سن اگر فعالیت بدنی خوبی نداشته باشند سخت به خواب رفته و در بیدار شدن مشکل خواهد داشت. یکی از مهمترین فواید ورزش برای کودکان، بهبود کیفیت خواب است. کودکانی که فعالیت بدنی بالاتری دارند، معمولا سطح کورتیزول و آدرنالین در مغز آنها کاهش پیدا میکند. به همین دلیل ورزش و تحرک موجب میشود تا کودکان خواب آرامتر و منظمتری داشته باشند. این خواب با کیفیت در روند یادگیری و عملکرد تحصیلی کودک بسیار موثر خواهد بود.
نکته مهم دیگر این است که براساس یافتههای پژوهشها، نور آبی صفحه تلفن همراه، لپتاپ یا سایر وسایل دیجیتال سبب کاهش ترشح ملاتونین و در نتیجه بدخواب شدن کودک میشود. اما هنگامیکه کودک زمان بیشتری را صرف فعالیت بدنی میکند، احتمالاً فرصت کمتری برای قرار گرفتن دربرابر نور آبی صفحه نمایش خواهد داشت.
۵-تاثیر فعالیت بدنی بر تقویت سیستم ایمنی کودک
ورزش کردن با تقویت سیستم ایمنی کودکان، احتمال ابتلای آنها به عفونتها و انواع سرطانها را کاهش میدهد. بر اساس یافتههای دانشکده پزشکی هاروارد، اولین کاری که برای مراقبت از سلامتی و تقویت سیستم ایمنی باید انجام شود، انتخاب یک سبک زندگی سالم است که باید از کودکی آموزش داده شود. در این پژوهشها از ورزش به عنوان بخش مهمی از سبک زندگی سالم نام برده شده است. پژوهشگران توضیح میدهند که فعالیت بدنی در هر سنی میتواند با تقویت گردش خون در سلولها، مستقیما به بهبود سلامت و تقویت سیستم ایمنی کودکان کمک کند. درواقع یکی از اصلیترین مزایای ورزش برای کودکان همین تقویت سیستم ایمنی و جسمانی کودک است.
۶- تقویت استخوانها مزیت فعالیت جسمی برای کودکان
استخوانها هم مانند عضلات، تحت فشار ورزشی قویتر میشوند. بر اساس نتایج تحقیقات بر روی این موضوع، از دست دادن توده استخوانی به تدریج از دهه ۲۰ زندگی شروع میشود، اما افرادی که ورزش را به طور منظم و از کودکی آغاز کردهاند، در این سن به اوج تراکم استخوانی میرسند. افزایش تراکم استخوان به جلوگیری از پوکی و شکننده شدن استخوان کمک میکند. در واقع کودکان با ورزش کردن از سنین پایین از ابتلا به پوکی استخوان و شکستگیهایی که در دوران بزرگسالی ممکن است به سراغشان بیاید، پیشگیری میکنند. البته استفاده از انواع غذاهای سالم مناسب کودکان نیز میتواند در کنار ورزش کردن به تقویت قوای جسمانی کودک نیز کمک کند.
۷- تاثیر ورزش کردن کودکان در پیشگیری از ابتلا به بیماریهای قلبی
تحقیقات نشان میدهد که تحرک، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را تا ۵۰ درصد کاهش میدهد. قلب یک عضله است که مانند ماهیچههای دیگر بدن نیاز دارد تا به طور منظم به کمک ورزش تقویت شود. تنها با انجام ۳۰ دقیقه ورزش روزانه، میتوان از ابتلا به بیماریهای قلبی پیشگیری کرد.
جالب است بدانید که براساس این تحقیقات، به ازای هر ساعت ورزش منظم، حدود ۲ ساعت امید به زندگی افزایش پیدا میکند! بنابراین ورزش کردن میتواند یک سرمایهگذاری باشد که فرزندتان هرچه زودتر آن را آغاز کند، در آینده زندگی بهتری خواهد داشت.
۸- تقویت سیستم تنفسی کودکان با ورزش کردن
افزایش حجم ریه و داشتن سیستم سالم تنفسی در کودک موجب میشود تا او در طول فعالیتهای روزانه کمتر دچار تنگی نفس و نهایتا خستگی شود. ورزش و فعالیت بدنی در کودکان باعث افزایش ظرفیت ریهها و عملکرد بهتر آنها در انتقال هوا به داخل و خارج از بدن میشود. در نتیجه اکسیژن بیشتری جذب و دی اکسید کربن بیشتری دفع میشود. ورزش منظم از کمبود اکسیژن در خون – که به طور طبیعی با افزایش سن یا در نتیجه کمتحرکی رخ میدهد – پیشگیری میکند.
۹-تاثیر ورزش کردن کودکان در کنترل وزن
کمتحرکی کودک موجب افزایش تمایل او به دریافت کالری میشود و کالری اضافه بهصورت چربی در بدن او انباشته میشود. فعالیت فیزیکی بالا از بروز اضافه وزن و انباشته شدن چربی در بدن کودکان جلوگیری میکند. بهخاطر داشته باشید که کنترل وزن تنها برای زیبایی ظاهری نیست، بلکه وزن متعادل به سلامت قلب کمک میکند و یکی ار مهمترین مزایای ورزش برای کودکان است. ورزش کردن میتواند برای کودکان مبتلا به دیابت هم بسیار مفید باشد.
۱۰- افزایش قد کودکان با ورزش
همه به خوبی میدانیم که قد تا حدود بسیار زیادی به ژنتیک ما مربوط میشود، اما مطالعات تایید کردهاند که سبک زندگی و تغذیه نیز از فاکتورهای تاثیرگذار در رشد قد افراد هستند. در واقع نوع فعالیت و تغذیه ما تا حد زیادی پتانسیل قدمان را تعیین میکند.
بهنظر میرسد دوران کودکی دوران طلایی برای رشد و از جمله افزایش قد محسوب میشود،بنابراین اگر کودکان در این دوره یک روتین ورزشی مناسب داشته باشند احتمال افزایش قد در آنها وجود دارد. اما فراموش نکنید که نباید به کودکان در زاین زمینه فشار آورد و بهتر است همهچیز به صورت متعادل باشد. همچنین درست است که افزایش قد کودکان یکی از فواید ورزش کردن به شمار میرود، اما انتخاب رشته ورزشی نیز در این مورد اهمیت زیادی دارد. زیرا برخلاف باور عموم هر ورزشی نمیتواند در افزایش قد کودکان موثر باشد.
ورزش برای کودکان، یک سرمایهگذاری بلندمدت است!
همانگونه که در بالا اشاره شد ورزش منظم در دوران کودکی هم به ایجاد یک سبک زندگی سالم کمک میکند و هم موجب میشود تا فرزندان ما در بزرگسالی با مشکلات کمتری روبرو شوند. تناسب اندام و پیشگیری از بروز بیماریها، از یک سو کیفیت زندگی کودک را بهبود میدهد و از سوی دیگر موجب افزایش اعتماد به نفس او میشود.
علاوه بر فواید جسمی و روانی ورزش برای کودکان، فواید اجتماعی ورزش را نیز نمیتوان نادیده گرفت. ورزش به بچهها کمک میکند تا در گروههای دوستی بیشتری قرار بگیرند و از روابط بهتر و حمایت اجتماعی برخوردار باشند که همین موضوع باعث افزایش طول عمر میشود. به همین دلیل کودکان هر چقدر فعالتر باشند، زندگی بهتری دارند! شما تا چه میزان با فواید ورزش برای کودکان آشنا بودید و چقدر کودک خود را برای ورزش کردن تشویق میکنید؟ آیا امکانات تحرک و بازی را برای او فراهم میکنید؟
گلنار رضازاده هستم بازی درمانگر و روان درمانگر کودک، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه خوارزمی تهران. از سال ۱۳۹۴ به صورت تخصصی در حوزه بازیدرمانی، آموزش مهارتهای زندگی کودک، فرزند پروری و مدیریت استرس والدین مشغول به کار بودهام. باتوجه به اینکه محتوای حوزه کودک بسیار حساس و مهم است، تمامی منابع و مطالب تولید شده در بلاگ کیدزی را پیش از انتشار بررسی میکنم.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزههای بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارتهای زندگی به بچهها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کردهام. در تیم کیدزی بهعنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش میکنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغههای والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
ممنون از مقاله خوبتون من خیلی در مورد فواید ورزش برای کودکان نمیدونستم واقعا اطلاعات خوبی داشت.
خوشحالیم که مطلب برای شما مفید بوده.