آیا باید کودک خود را به مهدکودک بفرستید؟ برای این سوال، جواب قطعی وجود ندارد اما با در نظرگرفتن مزایا و معایب مهدکودک میتوانید به یک تصمیم درست برسید و تاثیر مهدکودک بر کودکان را بسنجید. اگر شروع دوران مدرسه را بهعنوان یک سفر آموزشی در نظر بگیریم؛ مهدکودک مثل آمادهکردن مقدمات این سفر است. مهدکودک یک محیط آموزشی است که بر بازیکردن، آوازخواندن، فعالیتهای عملی و تعامل اجتماعی بچهها تاکید دارد و یک گام مهم در انتقال از خانه به مدرسه برای اکثر کودکان است. مهدکودک مهارتهای زندگی و فرصتهایی را برای کودکان فراهم میکند تا در همه زمینههای رشدی پیشرفت نسبتا خوبی داشته باشند و پایهای قوی برای سفر آموزشی آنها ایجاد میکند.
رفتن به مهدکودک قطعا برای تمام کودکان خوب یا بد نیست. این پدر و مادر هستند که باید با توجه به شرایط خانوادگی و خود کودک و با درنظر گرفتن ابعاد این موضوع تصمیم درست را اتخاذ کنند. در ادامه این مطلب تصمیم داریم درباره برخی از مزایا و معایب مهدکودک برای بچهها صحبت کنیم تا شرایط تصمیمگیری برای والدین آسانتر گردد.
مزایای مهدکودک برای کودکان
گاهی اوقات والدین فکر میکنند در مهدکودک رویداد ویژهای رخ نمیدهد که برای فرزندشان فایده داشته باشد. همچنین ممکن است این تصور را داشته باشند که میتوانند عینا فعالیتهای مهدکودک را در خانه به همراه فرزندشان انجام دهند. میتوان گفت بخش زیادی از فعالیتهای موجود در مهدکودکها را میتوان در خانه هم انجام داد اما حضور در این فضا و تعامل با کودکان دیگر، بهتنهایی میتواند منجر به ایجاد مزایای مختلف برای بچهها گردد. مزایای مهدکودک برای کودکان گسترده است و در این بخش به اختصار به چند نمونه از تاثیرات مثبت مهدکودک بر کودکان میپردازیم:
۱- یادگیری نظم و آشنایی با روالها، جالبترین فایده مهدکودک برای بچهها
بهطور کلی، یکی از مهمترین مزیتهای مهدکودک برای بچهها این است که از سنین پایین با مفهوم نظم و روالها آشنا میشوند. برای مثال یاد میگیرند زمانی که مربی از آنها میخواهد باید برای یک مدت زمان مشخص روی صندلی بنشینند و روی هر کاری که به آنها داده میشود، تمرکز کنند. همچنین چاشت یا میانوعده را نمیتوان هر جایی استفاده کرد و باید در زمان مشخص روی میزهای مخصوص خورد. آشنایی با این مفاهیم باعث میشود آنها در آینده دانشآموز بهتری باشند و با قوانین پیشدبستانی و مدرسه سازگارتر باشند که خود یک تاثیر مثبت مهدکودک روی کودکان تلقی میشود. همچنین شما میتوانید با استفاده از مطلب آموزش نظم به کودکان، فرزندتان را از سنین پایین با این مفهوم آشنا کنید.
۲- علاقهمندکردن کودکان به محیط آموزشی، مزیت مهم رفتن به مهدکودک
یکی از مزایای مهدکودک رفتن کودکان این است که آنها بهصورت مستمر و در فضایی شاد و مفرح مطالب مختلفی(مانند الفبا، اعداد، رنگها، اسامی حیوانات و…) را یاد میگیرند. بدین ترتیب کودک شما پیشرفت بیشتری نسبت به بقیه بچهها در مباحث آموزشی و اطلاعات عمومی پیدا میکند. برای مثال یکی از تاثیرات مثبت مهدکودک این است که کودکانی که مهدکودک میروند خیلی زودتر از زمان مورد انتظار، شروع به خواندن و نوشتن میکنند. این موضوع میتواند در بالارفتن اعتمادبهنفس بچهها در مقطع پیشدبستانی و دوران مدرسه نقش بهسزایی داشته باشد. اگر فرزند شما دچار مشکل اعتمادبهنفس است میتوانید به مقاله چگونه اعتمادبهنفس کودکان را بالا ببریم، مراجعه کنید.
۳- مهدکودک بهترین مکان برای تمرین مهارتهای اجتماعی
حضور کودک در محیطهای بازی عمومی یا محافل خانوادگی، فرصتی برای معاشرت در اختیارش میگذارد، اما نمیتوان گفت این فرصت کافی است. در واقع وقتی والدین و بزرگسالان دیگر در این تعاملات مداخله میکنند، کودک نمیتواند مهارتهای اجتماعی را بهصورت مستقلانه تمرین کند. در عوض یکی از مزایای مهدکودکرفتن این است که بچهها میتوانند بهصورت عملی و مستقلانه مهارتهای اجتماعی و ارتباطی را تمرین کنند و شبکه دوستی ایجاد کنند. شما همچنین میتوانید از بازی برای تقویت مهارت ارتباطی کودکان استفاده کنید و آنها را به مهارتهای ویژه اجتماعی و ارتباطیای که در دوستیابی موثرند، مجهز کنید.
۴- کسب تجربههای جدید در مهدکودک
یکی از مزایای مهدکودک برای بچهها این است که آنها از سنین پایین در معرض تجربیات متفاوت قرار میگیرند، چیزی که ممکن است شما یا یک پرستار خصوصی نتوانید در خانه در اختیارشان بگذارید. حتی ممکن است شما بتوانید طیف وسیعی از فعالیتها از جمله هنر، موسیقی، رقص و ورزش و… را بههمراه فرزندتان در خانه انجام دهید، اما تمامی این تجربهها انفرادی خواهند بود. در حالی که مزیت مهدکودک این است که بچهها در کنار همسن و سالهای خود فعالیتهای گروهی متنوعی را تجربه میکنند.
معایب مهدکودک برای کودکان
در کنار مزایای فراوان مهدکودک برای بچهها، معایبی هم وجود دارد. رفتن بچهها به مهدکودک برای اکثر والدین یک موضوع نگرانکننده است و نیاز به بررسی و ارزیابی جدی دارد. برای مثال انتخاب یک مهدکودک متناسب با شرایط اقتصادی خانواده و تامین هزینه مربوط به آن، بررسی برنامههای آموزشی و تفریحی مناسب شرایط و علاقه کودک، برآورد مسافت، انتخاب یک مربی دلسوز و نظارت بر نوع ارتباطش با بچهها و… دغدغه بیشتر والدین است. با درنظر گرفتن تمامی این موارد و ردشدن از کلیه فیلترها باز هم گاهی معایب مهدکودک، خودش را نشان میدهد. آگاهی از این تاثیرات منفی مهدکودک برای بچهها قبل از فرستادن آنها به این فضا، در کنترل و ارزیابی بیشتر یا تصمیمگیری بهتر شما کمک میکند. در این قسمت به تعدادی از معایب مهدکودک برای کودکان میپردازیم:
۱- خستگی و دلزدگی یکی از معایب رفتن زودهنگام بچهها به مهدکودک
مهدکودکرفتن میتواند کودکان را تاحدودی در روند آموزشی جلو بیاندازد، اما باید مراقب باشید برنامههای آموزشی مهدکودک بیشازحد نباشد. چرا که این موضوع میتواند کودکانی که دارای ضریب هوشی بالا هستند را در در سالهای مدرسه خسته کند و موجب دلزدگی آنها از فضای مدرسه شود. همچنین ممکن است کودکانی که دارای تاخیر رشدی هستند را دچار ناامیدی و یاس برای ادامه تحصیل کند. بنابراین میتوان گفت یکی از معایب مهدکودکرفتن بچهها این است که ممکن است دچار خستگی زودرس شوند.
۲- ابتلا به بیماریهای مسری تاثیر منفی رفتن به مهدکودک
بچهها زمان زیادی از روز را در مهدکودک و در تعامل با بچههای دیگر میگذارنند. همچنین در بعضی از مهدکودکها نظارت دقیقی روی رعایت اصول بهداشتی، تغذیه مناسب کودک، پوشش مناسب کودک در گرما و سرما نیست یا بچهها آنقدر کوچک هستند که نمیتوانند از خود مراقبت کنند؛ در نتیجه طبق گفته اکثر والدین، کودکان خردسال در دوران مهدکودک نسبت به زمانهایی که در خانه حضور دارند، بیشتر دچار بیماری میشوند و این موضوع یکی از پررنگترین عیوب مهدکودک برای بچهها به شمار میرود.
۳- یادگیری رفتارهای نامناسب در مهدکودک
بچهها در سنین پایین خیلی از اوقات رفتار اطرافیان خود را درست مانند یک طوطی تقلید میکنند. زمانی که کودکان کمسن و سال بهصورت مستمر در محیطی قرار میگیرند که کودکی فحش میدهد، کتک میزند، باجگیری میکند، جیغ میزند و… ، ممکن است عینا این رفتار را تقلید کنند. این موضوع یکی از مهمترین معایب مهدکودک رفتن برای بچهها به شمار میرود.
۴- رفتن زودهنگام به مهدکودک منجر به تشدید اضطراب جدایی
یکی از معایب مهدکودک برای کودکان کمسن و سال این است که ممکن است اضطراب جدایی طبیعی آنها را از مسیر اصلی خارج کرده و منجر به اختلال اضطراب جدایی شود. بروز این مشکل بهخصوص برای کودکانی که در سنی زیر ۲ سالگی به مهدکودک فرستاده میشوند و علائم اضطراب جدایی آنها شدید است یا وابستهتر هستند، محتملتر است. در مطلب درمان اضطراب جدایی در کودکان تکنیکهایی برای کمک به بچههای دارای این مشکل به تفصیل توضیح داده شده است.
بهترین سن برای شروع مهدکودک چه سنی است؟
مقررات مربوط به سن ورود به مهدکودک در کشورهای مختلف متفاوت است. بسیاری از کودکان در حدود ۳ تا ۵ سالگی در سرتاسر جهان وارد مهدکودک میشوند، اما روانشناسان پیشنهاد میکنند کودکان پایینتر از ۳ سال به مهدکودک سپرده نشوند؛ چرا که در این سن کودک نیاز به توجه و مراقبت والدین را دارد و بهتر است در محیطی امن که برای کاوشها و جستجوهای روزانه او مناسب است قرار بگیرد. بیشتر مهدکودکها نمیتوانند این فضا را برای مراقبت از بچهها در این رده سنی فراهم کرده یا نیازهای عاطفی و رشدی آنها را بهخوبی برطرف کنند. بنابراین میتوان گفت طبق نظر اغلب روانشناسان کودک تا قبل از ۳ سالگی بهترین مراقبان کودک، پدر و مادر و بهترین فضا برای رشد آنها، خانه خواهد بود.
در این میان فراموش نکنید جدای از فاکتور سن و مزایا و معایب قیدشده در این مطلب، مهمترین عامل برای ورود فرزندتان به مهدکودک باید آمادگی او باشد. بنابراین قبل از هرچیز، شرایط(فیزیکی، رشدی، روحی و…) و آمادگی کودک را برای چنین تجربهای در نظر بگیرید. اگر کودک شما برای رفتن به مهدکودک مشکل دارد یا بیقراری میکند از مطلب «با کودکی که مهدکودک نمیرود چه کار کنیم؟» کمک بگیرید.
در این مطلب تلاش کردیم مزایا و معایب مهدکودک برای بچهها را به اختصار شرح دهیم. آیا این مطلب برای شما مفید بود؟ تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزههای بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارتهای زندگی به بچهها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کردهام. در تیم کیدزی بهعنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش میکنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغههای والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
چه مقاله مفیدی بود. ممنون از شما