لپ‌های گل‌انداخته، قایم شدن پشت والدین، گردن‌های رو به پایین و معاشرت نکردن با دیگران می‌تواند نشانه کمرویی و خجالتی بودن بچه‌ها باشد. می‌توان گفت کودکان خجالتی برخلاف کودکان درونگرا، دوست دارند معاشرت کنند اما به زمانی برای گرم شدن یا در اصطلاحی دیگر آب شدن یخشان احتیاج دارند. در واقع موضوع خجالت و کمرویی اگرچه در بین کودکان بسیار رایج است و مثل یک سد بر سر راه معاشرت بچه‌ها عمل می‌کند اما نباید به عنوان یک صفت منفی به آن نگاه شود.
شما می‌توانید با آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان خجالتی کمک کنید تا با کمرویی خود کنار بیایند و در تعامل با دیگران احساس راحتی کنند. برای ارائه این آموزش‌ها به بچه‌ها، بازی‌ها بهترین راه به شمار می‌روند. خیلی از اوقات انجام یک بازی ساده می‌تواند باعث تسهیل مراحل آشنایی بین بچه‌ها شود یا به عنوان تمرینی برای مقابله با خجالت و برقراری ارتباط بین بچه‌ها به شمار برود. در این مقاله به معرفی تعدادی بازی برای کودکان خجالتی که در خانه یا مدرسه قابل انجام است، می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
۱- «دو نفر را پیدا کن که…» یک بازی جذاب برای رفع خجالت در کودکان پیش دبستانی
اگر خوب به مراحل آشنایی‌تان با افراد غریبه فکر کنید متوجه می‌شوید، دقیقا در مرحله‌ای که اشتراکی بین خودتان و فرد دیگر پیدا کرده‌اید با او صمیمی‌تر شده‌اید. کودکان خجالتی نیز وقتی در یک جمع جدید قرار می‌گیرند، شاید صحبت و آشنایی با دیگران برایشان سخت باشد اما انجام این بازی می‌تواند آن‌ها را چند مرحله در برقراری ارتباط جلو ببرد و باعث غلبه بر کمرویی شود. «بازی دو نفر را پیدا کن که…» قابلیت انجام در مهدکودک، مدرسه یا یک مهمانی خانوادگی و تولد را دارد.
روش بازی به این صورت است که ابتدا باید کودکان را دورهم جمع کنید و بخواهید به صورت دایره‌وار دور هم بنشینند. سپس به دو کودک به صورت همزمان، دو کارت متفاوت داده می‌شود که در آن دستورالعمل‌هایی نوشته شده است(شما می‌توانید این کارت‌ها و دستورالعمل‌هایش را از قبل با کمک کودک و طبق ویژگی‌های موجود در بچه‌ها طراحی کنید).
هر دستورالعمل به آن‌ها می‌گوید که دو کودک را پیدا کنید که معیارهای مختلفی مانند «علاقه به آشپزی، نقاشی، موسیقی، سفالگری یا متولد تابستان، زمستان و مواردی از این قبیل» دارد. دو کودک باید همزمان از دو جهت مخالف شروع به صحبت با کودکانی که در نیم‌دایره نشسته‌اند، کنند و از همسالان خود سوال بپرسند تا ببینند آیا می‌توانند دو نفر را با ویژگی موجود در دستورالعمل، پیدا کنند. هر کسی زودتر بتواند لیست خود را تهیه کند برنده است. این بازی علاوه بر کاهش خجالت کودکان در روابط بین فردی‌شان در قالب بازی، به عنوان یک بازی برای تقویت هوش هیجانی کودکان نیز به شمار می‌رود.
۲- «دو حقیقت و یک دروغ» یک بازی مهیج برای کودکان کمروی دبستانی
این بازی برای کودکان خجالتی است که درک کامل نسبت به راست و دروغ پیدا کرده‌اند و قابلیت اجرایی در جمع‌های خانوادگی یا گروهی از بچه‌ها که تا حدودی یکدیگر را می‌شناسند را دارد. روش این بازی به این صورت است که هر بازیکن سه جمله در مورد خود ارائه می‌کند. دو جمله باید درست باشد و یکی نادرست. بسته به سن کودکان، ممکن است آن‌ها بخواهند عبارات را در ذهن خود نگه دارند یا بنویسند.
در ادامه کودکان را یکی‌یکی صدا کنید. هر بازیکن باید ۳ جمله خود را برای بقیه بازیکنان بخواند. سپس بقیه بازیکنان می‌توانند برای هر جمله با رای دادن حدس بزنند که کدام عبارت درست یا نادرست است. این بازی باعث می‌شود کودکان خجالت را کنار بگذارند و به واسطه بازی اطلاعات بیشتری درباره اطرافیان یا همکلاسی‌های خود کسب کنند . همین اطلاعات سبب می‌شود کودکان به‌راحتی اولین قدم‌های ایجاد رابطه با آن‌ها را بردارند.
۳- بازی «داستان گفتن گروهی» یک نوع قصه درمانی برای کودکان خجالتی
کودکان خجالتی اغلب به سمت افرادی که از قبل می‌شناسند جذب می‌شوند و از صحبت با بچه‌های دیگری که در همان اتاق هستند اجتناب می‌کنند. بنابراین قرار دادن آن‌ها در شرایطی که به واسطه بازی مجبور باشند با دیگران ارتباط برقرار کنند دایره ارتباطات آن‌ها را گسترده می‌کند و به عنوان یک تمرین خوب برای معرفی خود به دیگران و غلبه بر کمرویی کودک به شمار می‌رود. به طور مثال می‌توانید با تقسیم کودکان به دو یا سه کوچک‌تر به طور تصادفی به رفع خجالت آن‌ها کمک کنید.
در هر گروه از هر یک از بچه‌ها بخواهید خود را به گروهشان معرفی کنند و با هم همکاری کنند تا داستان خاصی را که همه در آن همکاری کرده‌اند را ارائه دهند. شروع یک داستان جذاب با یک شخصیت خجالتی را به هر گروه بدهید مانند «او وارد اتاق شد و یک در عجیب را دید. خجالت می‌کشید به دوستانش بگوید با هم به سمت در بروند. سپس …» هر یک از اعضای گروه به نوبت باید یک یا دو جمله برای نوشتن یک داستان کامل اضافه کنند.
از هر گروه بخواهید یک نفر را برای نوشتن داستان و یک نفر را برای خواندن آن با صدای بلند در اتاق انتخاب کنند. سپس با تشویق هر دو گروه به هر دوی آن‌ها هدیه دهید. حتی می‌توانید در پایان قصه، مطالبی را تحت عنوان جمع‌بندی به کودکان ارائه دهید و از عوارض و پیامدهای خجالتی بودن و راه‌های غلبه بر آن صحبت کنید. ایجاد چنین فعالیت‌های دسته جمعی با هدف مشترک بستری را برای آشنایی بیشتر بچه‌ها و آموزش غیر مستقیم راه‌های مقابله با خجالت، فراهم می‌کند. برای نمونه قصه «خجالت نکش بزی کوچولو» در اپلیکیشن پرنده یک نمونه خوب برای این سبک داستان خواندن است.
۴- بازی «توپ ساحلی» مناسب‌ترین بازی برای دانش‌آموزان خجالتی
این فعالیت یکی دیگر از راه‌های سرگرم‌کننده و یک بازی مناسب برای کودکان خجالتی است. شما می‌توانید این بازی مناسب کودکان خجالتی را در خانه به همراه اعضای خانواده یا در یک جمع خانوادگی و دوستانه با همسالان کودک و یا حتی در کلاس‌های مدرسه (به خصوص کلاس اول) برای آشنایی بیشتر بچه‌ها استفاده کنید.
روش این بازی به این صورت است که دانش‌آموزان در یک دایره ایستاده یا نشسته، یک توپ را به سمت دیگری در دایره پرتاب می‌کنند یا می‌چرخانند. روی این توپ باید از قبل سوالاتی را بنویسید. وقتی دانش‌آموزان توپ را دریافت می‌کنند، به سوالی که با آن روبه‌رو هستند پاسخ می‌دهند. سپس توپ را به شخص دیگری پاس می‌دهند یا می‌چرخانند. برای نمونه، این سوالات می‌تواند شامل مواردی مثل «کار مورد علاقه‌ت برای انجام آخر هفته چیه؟» یا «چه رنگی/ غذایی/حیوونی/ اسمی/ خواننده‌ای مورد علاقته؟» باشد. با این بازی بچه‌ها به راحتی و با هیجان زیاد اطلاعات زیادی درباره یکدیگر به دست می‌آورند. این بازی برای آغاز سال تحصیلی جهت کاهش خجالت دانش آموزان به کار می‌رود.
۵- بازی «مکعب‌های شخصی» راهی برای رفع خجالت در کودکان کمرو
روش انجام این بازی برای کودکان خجالتی به این صورت است که باید به تعداد بازیکنان، مکعب‌های کاغذی درست کنید و روی هر ضلع آن یک سوال بنویسید سپس آن‌ها را بین بچه‌ها پخش کنید. از هر کودک بخواهید پاسخ سوال‌ها را روی هر ضلع بنویسد. سپس همه مکعب‌ها را در یک پلاستیک مخلوط کنید و مجددا بین بچه‌ها پخش کنید(دقت کنید مکعب هر کودک دست خودش نیفتد). سوالات بنا به سن کودکان و میزان شناختشان از یکدیگر می‌تواند در مورد ویژگی‌های ظاهری(رنگ مو، چشم و…) یا ویژگی‌های دیگر (تعداد خواهر و برادر، سن، ماه تولد و…) باشد.
سپس هر بازیکن باید تشخیص دهد که مکعبی که در دستش قرار دارد مربوط به چه کسی است. شما می‌توانید پس از انجام این بازی با کودکان درباره روش‌های باز کردن صحبت با دیگران و معرفی خود در جمع‌های غریبه صحبت کنید. آگاهی بچه‌ها از روش‌های برقراری ارتباط و دوستیابی می‌تواند تا حد زیادی خجالت آن‌ها را برطرف کند. در مقاله «با بچه خجالتی چگونه رفتار کنیم؟» به طور مفصل درباره روش‌های دیگر رفع کمرویی در کودکان خجالتی صحبت کرده‌ایم.
۶- «برج هیجان هدف‌دار» بازی مخصوص کودکان خجالتی
برای انجام این بازی زمانی که هر کودک قصد دارد یک قطعه از برج هیجان را بیرون بکشد باید به یکی از سوال‌های شما که می‌تواند پرسش شخصی یا خنده‌دار باشد پاسخ دهد و پس از آن قطعه را بیرون بکشد. برای نمونه«آخرین سوتی که دادی چی بوده؟»، « دلت می‌خواد تو کلاس با کی دوست بشی؟»، «وقتی تنهایی چه آهنگی گوش میدی؟». این بازی برای کودکان خجالتی یک محیط گفتاری کنترل‌شده فراهم می‌کند که به آن‌ها امکان صحبت و معاشرت می‌دهد و بستری برای دوستیابی را مهیا می‌سازد.
دقت کنید این بازی مناسب کودکان خجالتی حدودا ۸ سال به بالاست که علاوه بر رشد مهارت‌های حرکتی ظریف، می‌توانند تمرکز چندجانبه را برای انجام دو عمل همزمان گسترش و ارتقا دهند. شما می‌توانید با مراجعه به مقاله «بهترین بازی برای کودکان ۸ ساله» فعالیت‌های بیشتری را برای این گروه سنی پیدا کنید.
۷- بازی گروهی مثل طناب کشی و پانتومیم بهترین روش برای کاهش کمرویی کودکان
کودکان خجالتی از این که والدینشان آن‌ها را مجبور به تعامل کنند، احساس معذب بودن می‌کنند. بنابراین برای کاهش خجالت آن‌ها بهتر است به طور غیرمستقیم جمع‌ها یا گروه‌هایی را برای انجام یک بازی تدارک ببینید. به طور مثال اگر در مهمانی‌ها یا جشن‌ها، بازی‌هایی مانند طناب‌کشی یا پانتومیم را امتحان کنید که نیاز به کار گروهی دارد. اگر با بچه‌های کوچک‌تر قصد انجام پانتومیم را دارید می‌توانید از کلمات ساده مثل اسامی میوه‌ها و یا حیوانات استفاده کنید.
تعاملات حاصل از چنین بازی‌هایی در جهت کاهش کمرویی کودک شما ارزشمند خواهد بود. همچنین، این فعالیت به کودکان خجالتی کمک می‌کند تا اهمیت کار به عنوان یک تیم را درک کنند و نقش هر یک از اعضا را برای کسب پیروزی را بدانند و عزت نفس بیشتری داشته باشند.
کسب تجربه‌های شخصی در بازی، کلید موفقیت برای کودکان خجالتی است
احتمالا همگی شما خاطره‌هایی از زمین خوردن و زانوهای زخمی به هنگام بازی و درس‌های آن را به خاطر داشته باشید. هر کودکی نیاز دارد در بستری از تجربه‌های متفاوت با حمایت و آموزش‌های والدین یا مربیان و معلمانش قرار بگیرد. فراموش نکنید که خجالتی بودن کودک یک صفت است و نقص و کمبود به شمار نمی‌رود. فرزند کمروی شما بیشتر از هر چیز به حمایت و همدلی و آموزش شما احتیاج دارد.
در این میان بازی‌ها شاید بهترین راه برای کمک به کودکان خجالتی به شمار می‌رود. در این مقاله تلاش کردیم ۷ بازی برای کودکان خجالتی را معرفی کنیم. شما انجام کدام بازی را موثرتر می‌دانید؟ نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید.
گلنار رضازاده هستم بازی درمانگر و روان درمانگر کودک، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه خوارزمی تهران. از سال ۱۳۹۴ به صورت تخصصی در حوزه بازی‌درمانی، آموزش مهارت‌های زندگی کودک، فرزند پروری و مدیریت استرس والدین مشغول به کار بوده‌ام. باتوجه به اینکه محتوای حوزه کودک بسیار حساس و مهم است، تمامی منابع و مطالب تولید شده در بلاگ کیدزی را پیش از انتشار بررسی می‌کنم.
زهرا سادات طالبیان هستم روانشناس کودک، دارای مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی از دانشگاه یزد. از سال ۱۳۹۲ به صورت تخصصی در حوزه‌های بازی درمانی، درمانگری کودک( تشخیص و درمان اختلالات مختلف)، آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها و فرزندپروری مثبت، فعالیت کرده‌ام. در تیم کیدزی به‌عنوان نویسنده و روانشناس کودک، تلاش می‌کنم مطالب مربوط به کودکان و دغدغه‌های والدین را در قالب مقالات آموزشی ارائه دهم.
موضوع خجالت و کمرویی اگرچه در بین کودکان بسیار رایج است و مثل یک سد بر سر راه معاشرت بچه‌ها عمل می‌کند اما نباید به عنوان یک صفت منفی به آن نگاه شود.
بله دقیقا👌🏻 در واقع نگاه منفی و برچسب‌زدن به کودک موجب تشدید این مشکل می‌شود
چه بازی های خوبی . ممنون برای معرفی
ممنون از لطف شما